Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 774

ગાહિ(-હે)લવાડી
ગાહિ(-હે)લવાડી વિ. [+ ગુ. *' ત. પ્ર.] ગેાહિલવાડને લગતું, ગોહેલવાડનું
ગેળવું જુએ ગાલ’ (વર્તુલાત્મક). (૨) પું. જ્ઞાતિએ માંના જરા નાના એક પેટા-સમૂહ (જેમાંનાઓમાં જ પરસ્પર કન્યાની લેવડદેવડ થતી.) [॰તાઢવા (રૂ. પ્ર.) જ્ઞાતિના પેટા-સમહની આમન્યા તેાડી ગેળ બહાર કન્યાની લેવડદેવડ કરવી. બાંધવા (રૂ. પ્ર.) કન્યાની લેવડ-દેવડ માટે જ્ઞાતિના પેટા-સમૂહ અલગ કરવે] ગાળ? (ગાળ) પું. [સં. \g] શેરડીના રસને ઉકાળીને બનાવેલા ઘટ્ટ પદાર્થ (ખાંડ-સાકરનું પૂર્વરૂપ). [॰ ખાવા (રૂ. પ્ર.) સગાઈ કરવી. (૨) સ્વાર્થ સાધી લેવે, ૦ ચટુ'(-ઢા)વવે (રૂ. પ્ર.) પ્રલેાભનની વાત કરવી. (૨) છેતરવું, નું ગાડું, નું માટલું (ઉં. પ્ર.) બ વહાલી વસ્તુ. તું ગાડું મળવું (રૂ. પ્ર.) ખબ ખુશાલી થવી. ને પાણી નવડાવવું (-ન:વડાવવું) (રૂ. પ્ર.) નુકસાની આપવી. (૨) છેતરવું ને પાણીએ નાહવું (-ના વું)(કે નાહી ના(નાં)ખવું) (-નાઃહી-) (ઉં. પ્ર.) આશા છેડી દેવી. (૨) છેતરવું. -ળે વીંટાળેલી (૧. પ્ર.) ઉપરથી મીઠી છેતરામણી વાત. કાણીએ ગાળ (કોણિયે ગાળ) (રૂ. પ્ર.) મુશ્કેલ કામ] ગેાળ-કેરી (ગાળ-) સ્ત્રી, [જુએ ગાળૐ' + ‘કરી.'] સંભારમાં ગાળ નાખી કરવામાં આવેલું કેરીનાં સૂકવેલાં ફાડિયાંઓનું અથાણું [(લા.) પાકું નહિ તેવું અધકચરું કામ ગેળ-માલણું (ગાયણું) ન. [જુએ ગાળ ’+ ‘ગાભણું,'] ગેાળ-ગૂંકું (ગોળ-) [જુએ 'ગાળ' + ‘ગંદુ’] સંભારમાં ગેાળ સાથેનું સૂકવેલાં ગંદાંનું અથાણું અને એવું ગ્ ગાળ-મેળ વિ. મંજુએ ગાળતા દ્વિર્ભાવ] (લા.) મતલબ ન સમઝાય તેવું અસ્પષ્ટ ગાળ મેળ (ગાળ ગાળ) ક્રિ. વિ. [જુએ ગાળ' દ્વિભવ.] મીઠાશભરી રીતે. [॰ કરી ના(નાં)ખવું (રૂ. પ્ર.) મીઠું ખેલો સામાને પિગળાવી દેવું]
ન.
ર,
ગેાળ-ધન વિ. [જુએ ગાળ' + સં.] સંપૂર્ણ રીતે ગેાળ ગઠ્ઠો હાય તેવું
ગેળ-ચકરડી સ્ત્રી, [જુએ ‘ગાળ' + ‘ચકરડી.’] (લા.) એ નામની એક રમત, કેર-કૂદડીની રમત ગાળ-ચું (ગાળ-યુ) ન. [જુએ ‘ગેળ’ દ્વારા.] જેમાં ગાળનું પ્રમાણ વધુ હોય તેવું અથાણું ગાળ-ચેપડી (ગળ ચાપડી) સ્ત્રી, જિએ ગાળ', ચાપડવું' + ગુ. ઈ ' ત. પ્ર.] જુએ ‘ગેાળ-પાપડી.’ ગાળ-દંડ (-દણ્ડ) પું. [જુએ ગેાળ' + સં.] (લા.) વારાકુરતી જમણા-ડાબા પગને ચક્કરમાં ફેરવી કરવામાં આવતી ક્રૂડની કસરત, ચકર-ડ
ગાળ-ધાણા (ગૅાળ-) કું., બ.વ. [જુએ ‘ગાળૐ' + ‘ધાણા' કોઈ પણ માંગલિક પ્રસંગે ખવડાવવાના ગાળ અને ધાણા, [॰ વહેંચવા (વે:ચવા-) (રૂ. પ્ર.) આનંદ દર્શાવવું. (૨) સગાઈ કરવી] ગાળ-પાકયો (ગોળ-) સ્ત્રી. [જુએ ‘ગાળૐ’+ ‘પાકવું + ગુ. ‘ચું' ભટ્ટ] (લા.) એ નામની એક રમત, ઘંટી-ખીલો ગાળ-પાપડી (ગોળ-) સ્ત્રી. [જુએ ગાળÖ' + “પાપડી.']
Jain Education International_2010_04
૧૯
ગાળી
(લા.)ઘઉ ના સેટ ધી અને ગેાળના પકવાનના ઢાળેલા ટુકડા, સુખડું, સુખડી, [Àા દહાટા (-દા:ડે) (રૂ. પ્ર.) સુખના દિવસ, ૦ ભમરડો (રૂ.પ્ર.) ખ ગેળ-મટેાળ વિ. [જુએ ગાળ’-ઢિભવ.] તદ્દન ગેળાકાર ગાળ-માણું (ગાળ-) ન. [જુએ ‘ગાળૐ દ્વારા.] ગાળની
તદ્દન પ્રવાહી રાખ
ગોળમેજી વિ., સ્ત્રી. [જુએ ગોળ + મેજ' + ગુ, ‘* ' ત. પ્ર.] મૈજ ગેાળાકાર ગઢવાયેલાં હાય અને એના ઉપર સૌ પક્ષો સાથે બેસી વિચારણા કરે તેવી સભા
કે પરિષદ
ગાળ-લાકડી જએ ગડા-લાકડી.’
નાના ગેળા ગેળલે પું. [જુએ ગૈાળ' + ગુ. લું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ગેળ-શ્વસન ન. [જુએ ગાળ દ્વારા.] લગ્ન-પ્રસંગે કેટલીક હિંદુ જ્ઞાતિએમાં નાની ઘંટી દળવાને એક
માંગલિક પ્રસંગ
ગેળવી સ્રી. એ નામની એક ફૂલ-વેલ
ગાળવું ન. [જુએ ‘ગાળ’ દ્વારા.] નાના ગાળે. (ર) સ્ત્રીએના કાંડાનું સેનાનું એક ઘરેણું. (૩) ઝાડનાં સુકાયેલાં થડ કે જાડી ડાળીનાં વેરેલાં અણઘડ ગેાળાંમાંનું પ્રત્યેક નંગ ગેાળવા પું. [જુએ ‘ગેળવું.”] ગેાણમાં ફેંકવાના ગાળ પથરા કે ગળે. (૨) ગાળ વળી કે વળાના ટુકડા, (૩) મૈાતીના ગાળ દાણે!. (૪) ખાદ્ય મિષ્ટ!નના ગેાળ લેાંદા, (૫) માખણને ગાળ લેાંદા. (૬) સેાડાના પાણીના ગાળ સીસે [નાંમની એક દેશી રમત ગાળ-સાકર (ગાળ) સ્ત્રી, [જુએ ‘ગેળÖ' + સાકર.'] એ ગેળ હિસાબ પું. [જુએ ‘ગેાળ' +‘હિસાબ'] અડસટ્ટો,
અંદાજ, શુમાર ગોળાઈ જએ ગાલાઈ ’ ગાળાઈ-માપક જુએ ‘ગાલાઈ-માપક.’
ગેાળા-કડી સ્ત્રી. [જુએ ‘ગેળા’+‘કડી.’] ગેાળાને ગરમી આપતાં લે એ બતાવવા ઠઠા ગાળાના માપની કડી સહિતના ગેળા, બૉલ ઍન્ડ રિંગ' ગેળાકાર, ગેળાકૃતિ જુએ ‘ગેલાકાર.’ ગેળા-ઢાંકણું ન. [જુએ ‘ગાળા’ +‘ઢાંકણું.'] પાણીના ગાળા ઉપરનું માટીનું કે ધાતુનું ઢાંકણ ગાળા-બંધ (અર્ધ) પું. [જુએ ડોળે' + બંધ.'] એ અર્ધ ગેાળ દડાનું એક પ્રાયોગિક સાધન. (પ.વિ.) ગાળાધ જુએ ‘ગોલાધ.’
ગેળાવડા પું, વેજું વણવાનું સરકીની આંટી ઉપાડવા વપરાતું લાકડાનું એક સાધન
ગાળિયા-કેરી (ગૅાળિયા-) [જુએ ‘ગાળિયા’ + ‘કેરી.’] જએ ‘ગાળ-કરી.’
ગાળિયાદ (ગાળિયા) વિ., પું. [જુએ ગાળÖ' + ગુ. ઇયું’ ત. પ્ર.] ગાળનું ખાલી માટલું, ભીની માટી ધૂળ વગેરેનેા પીંડા. (૨) ચાકી ગેળિયા પું. એ નામનું એક ઘાસ
ગાળી સ્ત્રી. મોરિા>પ્રા.મોરુંમાં] નાના ગેળાકાર પદાર્થ. (૨) ઔષધ પીપરમીટ વગેરેની ગુટિકા, (૩) લખેાટી,