Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 474

કિરજ-ગ્રસ્ત
૪૨૯
કરણજી
(રૂ. પ્ર.) કરજ હોવાનું બતાવવું, માગણું બતાવવું. ૦ચૂકવવું, કરાટ પું, [ જુઓ ‘કડું+ ગુ. “આટ' ત. પ્ર. ], -ટી ૦ પતાવવું (રૂ. 4) દેણું પતાવી હિસાબ ચૂકતે કરો] સ્ત્રી. [+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્ય] કરડાકી, કડકાઈ કરજ-ગ્રસ્ત વિ. જિઓ કરજ' + સં.] કરજથી ઘેરાયેલું, કરઠા-પાટી સ્ત્રી. [“કર ડા” સ્પષ્ટ નથી + જુઓ “પાટી....] દેવાદાર. (૨) કર જના બેજવાળું (મિલકત વગેરે)
નાનાં બાળકે કક્કો ઘૂંટી શકે અને એકડા લખી શકે એ કરજ-દાર વિ. [જ “કરજ' + ફા. પ્રત્યય] દેવાદાર માટે તૈયાર કરેલું લાકડાનું પાટિયું કરજ-દારી સ્ત્રી [+ ફા. “ઈ' પ્રત્યય] ફરજ-દાર હોવાપણું, કરાવવું, કરવું એ કરડવું”માં. દેવાદારી
કરેડાઈ, (-શ્ય) સી. [જુએ “કરવું” + ગુ. “આઈ'-આશ” કરજાઉ વિ. [જુઓ “કરજ' + ગુ. “આઉ' ત. પ્ર.] દેવાદાર. ત. પ્ર.] જુઓ “કરડાટ.' [લાગતું એક સુતારી એજર (૨) વ્યાજે લીધેલું, વ્યાજ કું. [બત (રૂ. પ્ર.) વ્યાજે કરાળી અડી સ્ત્રી, જાળીનાં શિવટિયાં દાબવામાં કામ લીધાને દસ્તાવેજ]
કરદિયું ન. [ ઓ “કરડી' + ગુ. ઇયું' ત... ] કરડીનાં કરેજન(-ઝા)ળ વિ. ધુમાડિયું. (૨) લાંબુ [દેવાદાર બિયાંનું તેલ
[દેવ. (૨) ભુવા કરજાળ વિ. [જુઓ “કરજ' + ગુ. “આળ' ત. પ્ર.] કરજી, કરડિયે મું. [જુઓ કરવું. ] (લા.) એ નામનો એક કરા-ઝાળી સ્ત્રી. [જ “કરજા(-9)ળ"+ગુ. ‘ઈ'ત. પ્ર.] કરડી સ્ત્રી. [જ “કરડો'+ ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્ય] હાથધુમાડિયું. (૨) કોડિયાની ઢાંકણી. (૩) કાજળ પાડવાનું પગમાં પહેરવાને નાતે કરડે
[તેલી બિયું દેિવાદાર, ઋણિયું કરડી* સ્ત્રી, કસબીના છોડનું બી, કાવરી. (૨) એક કરછ વિ. [જ કરજ' + S. ઈ' ત. પ્ર. ] કરજદાર, કરહુ છું. કઠોળને રંધાતાં ન ચડે કે પલાળતાં ન પલળે કઝાઇ વિ. ઊંચું, મેટું
તે દા. (૨) લાકડું રંગતી વખતે એમાં રહી જતી કરઝાળ જ કરજાળ.'
ઝીણી ઝીણું સફેદ ટપકી કરઝાળ જુઓ “કરજાળી.'
[(૩) બરછટ કરડું વિ. કડક સ્વભાવનું કરવું વિ. જલદી તળે નહિ તેવું, અકકડ. (૨) બરડ. કરો છું. સોના-રૂપા કે અન્ય ધાતુનો કે કરા પું, (-ડ) સ્ત્રી. [ જાઓ કરડવું.'] કરડેલો ભાગ. પ્લાસ્ટિક વગેરેના હાથ-પગની આંગળીઓમાં પહેરવાનો (૨) દંશ, ડંખ. (૩) (લા.) ચંટ, ખજલી. (૪) વિ. પાતળા વીંટો. (૨) સેનાનું એક ઓજાર બહુ ઝેરી
[ઉભેળ કરણ ન. [સં.] કરવું એ, ક્રિયા. (૨) ઈદ્રિય. (૩) સાધન. કર (ડ) સ્ત્રી. એક વાર ખાંડેલી ડાંગર, ડાંગરનું એકવારિયું, (વ્યા.) (૪) નાનત્યમાં હાથ હલાવી બતાવવામાં આવતો કર8 (-ડથ) સ્ત્રી. કેળાં કેરી વગેરેની ખરીદી ઉપર સેંકડે ભાવ. (નાટ.) (૫) ત્રીસ ઘડીના કાળને એક એકમ. અપાતો વધારો
(જ.) () ‘ઑપરેશન.” (ગ.) [ઝાડને કંપળ ફૂટવાં કર (ડ) સ્ત્રી. ચલાની બળેલી માટી
કરવું અ. ક્રિ. [સં. ૧-, અ. તદ્ ભવ- ના. ધ.] (લા.) કર૧ વિ. જલદી ભાંગે નહિ તેવું. (૨) વિકરાળ, ભયંકર કરણ-વ્યાપાર ૫. [સં.] ઇદ્રિની હિલચાલ, ઇન્દ્રિયોને ધર્મ કરઈ (-) સ્ત્રી. એક જાતની ભાજી
કરણશાઈ વિ., પૃ. લાડુની એક જાત કરકણ-વેડા પું, બ. વ. [જુઓ “કરડકણું' + વેડા'(બ. વ.) કરણહાર વિ., [સં. ૨૨ + અપ. હું છે. વિ., પ્ર. + સં. -] કરડવાના હેવા
>પ્રા. માર] કરનાર, (પક્વમાં.) કરતકણું વિ. [જુએ કરડવું” + ગુ. “ક” કે “અણું” ક. પ્ર.] કરણાટ નં. [સ. , અર્વા. તદુભવ દ્વારા] કાનના કરડવાની ટેવવાળું. (૨) (લા.) ઘરકવાની ટેવવાળ. (૩) ઘાટનું એક વાજે, માટે તત્ ડું [તેવી સંખ્યા , (ગ) આકરા સ્વભાવનું, કર્કશ, કઠોર [થતો અવાજ કરાટ' (2) સ્ત્રી. નિઃશેષ મૂળ બરાબર નીકળી ન શકે કર કર ક્ર. વિ. [જુઓ “કરડવું', દિર્ભાવ) કરડતી વેળા કરણ ન. કડિયાનું એક જોર કરત-પાંચમ (કરડથ-પાંચમ્ય) સ્ત્રી. જિએ “કરડ૨ + કરણા-નીર પી. ખરજ ઉત્પન્ન કરે તેવી એક વનસ્પતિ પાંચમ.'] શ્રાવણ સુદિ પાંચમને દિવસ. (સંજ્ઞા.)
કરણર્થક વિ. સં. તરંગ + અર્થ] કરણ સાધનનો અર્થ કરલી સ્ત્રી. [સ્વાભાવિક ઉચ્ચાર કરલડી] ચોમાસામાં આપનારું (ત્રીજી—પાંચમી વિભક્તિને એક અર્થ બતાવવાડ ઉપર થતી એક વેલ, શિવલિંગી, કરલડી
નારું). (વ્યા.) સિંખ્યા, કરણાટ, “સર્ડ.” (ગ). કરવું સ, ક્રિ. [રવા.] દાંતથી બચકું ભરવું. (૨) આંકડાથી કરણી સ્ત્રી. [સં.] નિઃશેષ મૂળ ન નીકળી શકે તેવી ડંખ દેવા, ડસવું. (૩) (લા.) ખાવું (તુચ્છકારમાં). (૪) કરણ* સ્ત્રી. [જુએ કરવું’ + ગુ. અણું” પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રીઅ. ક્રિ. (લા.) તીવ્રપણે ખંચવું. (૨) હતાશ થવું. [વા પ્રત્યય.] કરવું ક્રિયા, કર્મ, કામ, કરતૂક. (૨) કામ ધાવું (રૂ. પ્ર.) ડરાવવું, બિવરાવવું] કરાવું કર્મણિ, ક્રિ. કરવાની રીત, કાર્યશૈલી. (૩) વર્તણૂક. (૪) કડિયાનું એક કરાવવું પ્રેમ, સ. ક્રિ.
[કડકાઈ, કરડાકી ઓજાર કરાઈ ઢી. [ઇએ “કરડું' + ગુ. “આઈ' ત. પ્ર.] કડાપણું, કરણીત વિ. [૪] જે સંખ્યાનું વર્ગમળ બરાબર ન કરકી(-ગી) શ્રી. જિઓ “કર' દ્વારા.] કરડાઈ, કડકાઈ. નીકળી શકે તેવું, “સર્ડ' (રકમ-સંખ્યા). (ગ) (૨) (લા.) વાણીની માર્મિકતા
[કરનાર કરણીજી સ્ત્રી, ચારણ જ્ઞાતિની કુળદેવી (જેનું મુખ્ય મંદિર કરતાકી(-ગી-બાર વિ. [ + કા. પ્રત્ય] કરડાકી-કડકાઈ રાજસ્થાન--બકાનેર પાસે દસક ગામમાં છે.) (સંજ્ઞા.)