Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 412

આખરી
૩૬૭
ધણીસ(-)
ક. પ્ર.], એખરી(-) વિ. જિઓ “ ખરવું' + ગુ. એખાર ( ખારચ) સ્ત્રી. એાળખ, (૨) અટક, “સરનેઈમ' ઈ' કુ. પ્ર.] એખર કરવાની ટેવવાળું (ર)
(૩) કિતાબ, ચાપડી, પુસ્તક એખરી૨ જી. જુઓ “એખલી’. (૨) (લા.) અમીની જન- ઓખાવવું, ખાવું જુઓ ‘ઓખવું'માં. મેંદ્રિય. [૦ મારવ (રૂ. પ્ર.) સ્ત્રીસંગ કરો]
એમાંગ સ્ત્રી. રિવા.] આખલાની ત્રાડ એખરેપું. [ઓ “ઊખલો'.] જાડા લાકડામાંથી ખેતરીને એખાંગવું અ. ક્રિ. [જુઓ ઓખાંગ,'-નાધા] ત્રાડ પાડવી, કરવામાં આવેલો ખાંડણિયે
બરાડવું. (૨) (લા.) તાડકવું. ખાંગાણું ભાવે, કિ. આખરે (-) પું. એ ‘ઓખરડો'.
ખાંગાવવું છે., સ. કિ. ખલ ૫. જિઓ ઊખળે'.] ખાંડણિયે. (૨) માથું. (૩) ઓખાંગાવવું, ખાંગવું જુઓ ઓખાંગમાં. (ઃય) સ્ત્રી. સીની જનનેંદ્રિય, એખલી. [૦ મારવી આખી સ્ત્રી. ઝાડીથી ઘેરાયેલી વનમાંની એકાંત અને ભયા(રૂ. પ્ર.) ઢોરનું શિંગડાંથી ત્રાંસું રહી ધીકે મારવું. (૨) સ્ત્રી- નક જગ્યા સંભોગ કરવો].
ઓખી . [જ એ છે કે ગુ. “ઈ' ત...] ઓખાએખલવું ( ખ) અ. ક્રિ. (સં. મવ-રસ્વ-પ્રા. અવ]િ મંડળમાં પહેલાં ચાલતે ધાતુનો એક નાના સિક્કો સારી હાલતમાંથી નબળી હાલતમાં જઈ પડવું. (૨) (લા.) આખું ન., ખે' પું. તાવ સાથે શરીરમાં શીળી એવી બગડી જવું. એખલાવું ( ખ) ભાવે, જિ. એખલાવવું અછબડા નરબીખી રંગીલું છબીલું વગેરેનું નીકળવું એ ( ખ) પ્રે., સ. ક્રિ.
એખું વિ. તેલમાં છે. (૨) કઠણ, વસમું એખલાવવું, ઓખલવું (ખ) જીઓ એપલ'માં. આખું ન. [જ “ઓખા'.] ઓખા બંદર એખલી સ્ત્રી, જિઓ “ઊખળા'.] ના ખાંડણિયે. (૨) એ પં. ઓખામંડળ પ્રદેશ. (સંજ્ઞા) (૨) (લા.) (લા.) સ્ત્રીની જનનેંદ્રિય. (૩) છોકરી. [ મારવી (રૂ.પ્ર.) વસમી જા
[એ .' સ્ત્રીસંભેગ કરો]
ઓ-મોખા . [ જ ‘ઓખો', ભિં] જ એખલે-ખલે . એક જાતનું એ નામનું ઘાસ એગ કું. નાહ્યા વિનાના શરીર ઉપર પડતા પરસેવાના ડાઘ એખવવું ( ખ-) સ. ક્રિ. છાલ ઉતારવી, છીણવું. (૨) એકઠું એગટ ટ્ય), -(6) સી. ઢોરને ખાતાં વધેલું કતરાયેલું કરવું, ભેગું કરવું. (૩) (લા.) યાદ કરવું, એખવાવું, ઘાસ ચાર વગેરે ( ખ) કર્મણિ, ક્રિ. ઓખવાવવું ( ખ) છે, સ. કિં. એગટ-)વું અ. ક્રિ. ધરાઈ જવું. એગટા(ડા)વું ભાવે, એખવા ( ખ) મું. જુઓ ખરવાડે'.
ફિ. એગટ૮-ઠા)વવું છે, સ. જિ. ખવાવવું, ઓખવાવું ( ખ) જુઓ ખવવું”માં. એગટ(-ઠા)વવું, એગટા(-ડા)વું જુએ “ ગટ(8)”માં. એખવું સ. કિ. ઉખેડવું. (૨) ચારી જવું. એખવું કર્મણિ, એગણ-વિ. સિં, gણ-કન-=uોન-> પ્રા. 7-; એક ઓછો’ કિ. ઓખાવવું , સ. ક્રિ.
એ અર્થમાં તે તે દસકાની પૂરી સંખ્યા પૂર્વે ગુ. માં ઓખળ . [ઓ “ખલે'.] ઊખળે, ખાંડણિય. (૨). એગણ-ચાળીસ(-શ) વિ. સિંખ્યા; + જ “ચાળીસ'.] (લા.) (-ચ) સ્ત્રી. સ્ત્રીની જનનેંદ્રિય. [૦ મારવી (૩.મ.) ચાળીસમાં એક ઓછું: ૩૯ સંજોગ કરો]
ઓગણચાળીસ(-શ)-મું વિ. [સંખ્યા-આવૃત્તિ; + ગુ. મું’ એખળવું ( ખ) અ, કિં. . સવ-Q-> પ્રા.કવવેa] ત...] એગણ-ચાળીસની સંખ્યાએ પહોંચેલું પડી જવું, બગડી પડવું. ઓખળાવું ( ખ-) ભાવે, જિ. એગણ જવું અ. ક્રિ. (રૂ.પ્ર.) (તળાવનું) છલી જવું ઓખળાવવું, ( ખ) પ્રે., સ. કિ.
એગણ-તી(-)૪(શ) વિ. [સંખ્યા. જુઓ ‘એગણ એખળાવવું, ઓખળવું (ખ) જેઓ “ઓખળવું'માં. + “તી-ત્રી)સ'.] ત્રીસમાં એક એg: ૨૯ ઓખા સ્ત્રી. (સં. હg] પાર્વતીની પુત્રી (બાણાસુરને ત્યાં ગણત-ત્રી)સ(-)-મું વિ. [+ગુ. મું” ત.પ્ર.] એઊછરેલી), અનિરુદ્ધની પત્ની. (સંજ્ઞા.)
ગણતીસની સંખ્યાએ પહોંચેલું ઓખાન. [. ૩-> પ્રા. કલમ- એખું–અત્યારની એગણ-પચાસ(-) વિ. [સંખ્યા; + જ પચાસ'.] પદ્ધતિએ ‘ઓખા-ખારી જમીનવાળો ભાગ] દ્વારકાના પચાસમાં એક એવું ૪૯ પ્રદેશમાં શંખોદ્ધાર બેટના અખાતને દક્ષિણ નાકે આવેલું ઓગણપચાસ(-)-મું વિ. [+ ગુ. મું' ત..] ઓગણએ નામનું બંદર, એખું. (સંજ્ઞા.)
પચાસની સંખ્યાએ પહોંચેલું ખાઈ વિ. [જુએ આખું + ગુ. આઈ' ત. પ્ર.] એગણ-પઢાયું વિ. એકદમ સાનભાન ભલીને ચાલ્યું જતું ઓખામંડળને લગતું કે ઓખામંડળમાં થયેલું. (૨). એગણ-૫ , એગણ-૫ પું. કાર, પ્રણવમંત્ર ઓખામંતળમાં જાણીતા ઘાટના ડાના પ્રકારનું
એગણ સાઠ (-4) વિ. [સંખ્યા; એ “ઓગણસાઠ.] ઓખાણ જ “ઉખાણું.’
સાઠમાં એક એઈઃ ૫૯ સિકની સંખ્યાએ પહોંચેલું અખાત(દ) (ખાત્ય,ઘ) સ્ત્રી, જુઓ “એકાત.” ઓગણસાડ-મું (૦થ-મું) વિ. [+ ગુ. મું ત.પ્ર.] એગણઓખા-મંડલ(ળ) (-મણ્ડલ -ળ)ન. [ જુઓ સં] ગણિયું (ગ-) ન. જિઓ ‘એગણું+ ગુ. “ઈયું સ્વાર્થે
જેનું મુખ્ય બંદર ઓખા છે તેવા બારેડીની પશ્ચિમે આવેલ . .] એનું કાનમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું, આંગણું દ્વારકા તાલુકાને ખારાશવાળ પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.)
ઓગણીસ(-શ) વિ. [સંખ્યા; સં. શોન-વિંશતિ->પ્રા.