Bruhad Gujarat kosha Part 1

SR No.: 016072
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1976
Total Pages: 1086
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 32 MB

Page 381

ઊડ-રસડ
૩૩૬
ઊંચ
ઉસડસઠ (હસડ-સડ) સ્ત્રી. [જુએ “ઊડવું' + ઊંકા-ટૂંકરો ! [‘’ અને ‘ચું (૨વા) + સં. શાઢસડવું'.] વધ્યું ઘટયું ભેગું કરવાની ક્રિયા
>પ્રા. શરમ-] “” “ચું' એવો અવાજ, સામે થવાનો ઉસવું સ, જિ. [ઓ “ઉસરડવું'—લાઘવ.] ઉસરડવું, ધસી કે દબાઈ ને બોલવાનો અવાજ
એકઠું કરી લેવું. ઊસવું કર્મણિ, ફિ. ઉસઢાવવું છે, ઊંગણ ન. [જ એ “ઊંગવું' + ગુ. “અ” ક. પ્ર.] ઊંજણ, સ. કે.
[ઉતાવળથી, જલદીથી, એકદમ ઊગવાની-યંત્રોમાં તેલ પૂરવાની ક્રિયા. (૨) પૈડાંમાંના તેલઉસડસટ કિ. વિ. જિઓ “ઉસડવું+ “સટ’ રવા.] (લા.) ધૂળના ખર્ચે ટા, મળી. [૦ ઘેરી (રૂ. 4) દેઢડાહ્યું] ઊસટલું જ ‘ઉસડવું'માં.
ઊંગવું સ. ક્રિ. [સં. ૩-> પ્રા. રંગ- સિંચવું-છાંટવું.] ઊસન છે. એક જાતની વનસ્પતિને છેડ (જેમાંથી બાળવાનું ઘસારો ઓછો કરવા યંત્રમાં તેલ કે એ સ્નિગ્ધ પદાર્થ તેલ નીકળે છે.)
પ્ર, ઊંજવું, ઊગવું કર્મણિ, જિ. ઊંગાવવું કે, સ, .િ ઉપવું સ. ક્રિ. [સં. ૩-૧- > પ્રા. રસ્મg-3 ફેંકી ઊંગાવવું, ઊંગવું એ “ઊગવુંમાં.
વ, નાખી દેવું. (૨) ખાલી કરવું, (૩) (મ્યાનમાંથી) બહાર ઊંઘ સ્ત્રી. [જ “ઊંધવું'.] નિદ્રા, નીંદર. (૨) (લા.) અજ્ઞાન, કાઢવું. ઊસપાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઉપાવવું છે., સ. ક્રિ. [ આવવી (રૂ. પ્ર.) ઊંધવાની અસર અનુભવાવી. ફીસ પું. લેહી સુધારવાના કામમાં આવતી એ નામની ૦ ઉતારવી (રૂ. પ્ર.) અજ્ઞાન દૂર કરવું, સમઝ આવવી. એક ઓષધિ-વનસ્પતિ, ઉપલસરી
૦ ઉવી ૦ઊડી જવી, ૦ઊતરવી (રૂ. પ્ર.) અજ્ઞાન ઊસર વિ. [સં. 9 > પ્રા. સર, તત્સમ એ “ઊષર'. દૂર થવું, સમઝ આવવી. કાઢવી (ઉ.પ્ર.) (રૂ. પ્ર.) સારી ઊતર-પાટે પું. જિઓ “ઓસરવું' + “પાટે'.] (લા) પાય- રીતે ઊંઘવું. ૦ઍ ચી કાઢવી -ખેંચી) (રૂ. 4) ઊંઘ દ્વારા માલી, નિકંદન, નાશ. (૨) નુકસાન, બગાડ
સારી રીતે આરામ લેવા. ૦ ચહ(૮)વી (રૂ. પ્ર.) ઊંધ ઊતરવું અ. ક્રિ. [૩. અપ-૩-૧->પ્રા.માર, ૩-). આવવી. (૨) અજ્ઞાન વધવું. ૦ જવી (રૂ. પ્ર.) ઊંધ ખસી જવું, ઓસરવું
ઊડી જવી. (૨) સમઝ આવવી. ૦ ભરાવી (રૂ. પ્ર) ઊસરી વિ, પૃ. જિઓ ઊંસરવું' +ગુ. “ઈ' ક. પ્ર.] એક આંખમાં ઊંઘનાં નિશાન થવાં. ૦ માં જવું (રૂ. પ્ર.) ગફ
ગામમાં રહે અને બીજે ગામ જઈ ખેતી કરે તેવો ખેડૂત લત કરવી. ૦ માં ૫૦૬ (રૂ. પ્ર.) ઊંધી જવું. ૦ વેચવી (રૂ. ઊહી . [] તર્ક, ધારણા, અનુમાન. (૨) અમુક સાધ્યને પ્ર.) હાથે કરી આફત વહોરવી. ૦ માંથી ઊઠવું (રૂ. પ્ર.) સાબિત કરવા માની લીધેલ સિદ્ધાંત કે વાય, “હાઈપ- સમઝ આવવી]
પ્રિ.] ઊંઘથી ઘેરાયેલું થીપ્તિસ' (મ. ન.) (૩) વિચાર
ઊંઘ-છલી(-લું) વિ. [+ જેઓ “છલવું’ + ગુ. ‘ઈ’–‘ઉ' કુ. ઊહ કે. પ્ર. [સં. મરો] આશ્ચર્ય બતાવનારે ઉગાર ઊંઘટિયું વિ. જિઓ ઊંધયું' + ગુ. “યું” ત. પ્ર.] બહુ ઊંહકારો છું. [+ સં. વાર-> પ્રા. વીરમ-] “ઉ” એ ઊંઘવાની ટેવવાળું, ઊંઘણશી. (૨) ઊંઘથી ભરાયેલું. (૨) ઉદગાર, દીર્ઘ નિઃશ્વાસ. (૨) ગર્વના ઉદગાર
(લા.) સુસ્ત, એદી કહ-ગન ન. [સં.] સામગાનને એક પ્રકાર
ઊંઘહું વિ. જિએ “ઊંધ' દ્વારા.) બહુ ઊંધવાની ટેવવાળું ઊહનીય વિ. [{] વિચારવા જેવું
ઊંઘણ ન. [જ “ઊંધવું” + ગુ. “અણ' કૃ. પ્ર.] ઊંધવું એઉહાપેહ છું. સિ. કહ્યું-અપ ] તર્ક અને પ્રતિ-તર્ક, શંકા (૨) બહુ ઊંઘવાની ટેવ અને સમાધાન. (૨) જોરશોરથી થતી ચર્ચા
ઊંધણરોગ . [+ સં.] સતત ઊંઘ આવ્યા કરવાનું દર્દ ઊઘ વિ. [સં.] જુઓ “દીહનીય'.
ઊંઘણશી વિ. [+ સં. હિંદ>પ્રા. સીદ્દ વિશેષ નામને ઊધ-ગાન ન. [સં] સામગાનને એક બીજો પ્રકાર
અંતે આવતા આ “શી'ના સાદ] લાંબા સમય સુધી ઊં કે.. [રવા.] બેચેની–અનિચ્છા-અસહ્યતા-૩ષ્ણુતા ઊંધવાની ટેવવાળું. (૨) (લા.) સુસ્ત, એદી વગેરે બતાવતો ઉગાર, ઊંહ
ઊંઘરા(-)ä વિ. જિએ “ઊંઘ” દ્વારા. ઊંવે ભરાયેલું ઊંઆ-વાં) (ઉવાં) કે, પ્ર. [રવા.] તરતના જમેલા ઊંઘવું અ. . [દે. પ્રા. સંઘ] નિદ્રા લેવી, નીંદર કરવી. બાળકને અવાજ
(૨) (લા.) અજ્ઞાનમાં રહેવું, બેધ્યાન રહેવું. (૩) આળસુ ઊંઆ -વાર (ઉવાં) ક્રિ. વિ. [ સર૦ હિં. “વહાં', સૌ. “વાં.']. થઈને પડયા રહેવું. [ઊંધી ઊઠવું (રૂ. પ્ર.) અજ્ઞાન દૂર વાં, ત્યાં, પણે, સામે સ્થળે
થવું. ઊંધી ગયું (રૂ. પ્ર.) એક બાજુ રહ્યું.] ઊંઘવું ભાવે, ઊં-ઊં (ઉઉ) કે, પ્ર. [૨વા.] ઉડવાને અવાજ
ક્રિ. ઊંઘાયું છે, સ. કિ. ઊંકહું વિ. [સ. ૩ ઋ->પ્રા. હવઢંઠમ-] ઉત્કંઠ, આતુર. ઊંઘાક(ખ)ળું વિ. [જ એ “ઊંઘવું' દ્વારા.] બહુ ઊંઘવાની (૨) ઉભડક બેઠેલું, અધકડું બેઠેલું
ટેવવાળું. (૨) (લા.) સુસ્ત, એદી ઊંકરાટે ડું. રિવા.] રુવાડાં ઊભાં થઈ જવાં એ, રેમાંચ. ઊંઘાવું, ઊંઘાવું એ “ઊંધવું'માં.
(૨) કંપારી, ધ્રુજારી. (૩) (લા.) જુસે, આવેશ ઊંઘાળ, ૦વું વિ. જિઓ “ઊંઘ” + ગુ. “આળ', + ' ત. ઊંકારિયું ન. જિઓ ‘કારે' + ગુ. “છયું” ત. પ્ર.] જેમાં પ્ર.] સહેજ સહેજમાં ઊંધી જાય તેવું. (૨) બહુ ઊંધવાની
ઊંકારા કરવામાં આવે છે તેવા ગાડર-બકરાંને થતો એક રોગ ટેવવાળું ઊંકારે છું [રવા. સં. ર૪->પ્રા. -] ઉ એવો ઊંઘે વિ. જિઓ ઊંધ' દ્વારા.] ઊંધયુિં, ઊંધ૮ ઉરચાર, દુઃખને કે કણછવાને ઉદગાર, ઊંહકારે
ઊંચ વિ. [સ. ૩ખ્ય] ઉરચ, ઊંચું, ઉન્નત. (૨) પ્રશસ્ત,