SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 122
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ घटिका] ४२४, जन-लक्षणावली [घातक्षुद्रभवग्रहण में रहने से वहां के इन्द्र भी वेयक कहलाते हैं। दाहिने हाथ की मुट्ठी बांधकर और तर्जनी को ग्लान-१. रुजादिक्लिष्टशरीरो ग्लानः। (स. सि. ऊंची उठाकर बाई हथेली के नीचे रखकर घण्टा के ६-२४; श्लो. वा. ९-२४; चा. सा.प.६६, समान हिलाने को घण्टामुद्रा कहते हैं। भावप्रा. टी. ७८) । २. रुजादिक्लिष्टशरीरो घन--१. ताल-घण्टा-लालनाद्यभिघात जो घनः । ग्लानः । रुजादिभिः क्लिष्टशरीरो ग्लान इत्युच्यते। (स. सि. ५-२४; त. वा. ५, २४, ६)। २. धनः (त. वा. ६, २४, ७)। ३. ग्लानो मन्दोऽपटुा - कांस्यभाजन-काष्ठशलाकादिजन्यः । (त. भा. हरि. ध्यभिभूतः। (त. भा. सिद्ध. वृ. ६-२४)। ४. व सिद्ध. व. ५-२४)। ३. धनं तालसमुत्थितम् । ग्लानो रोगादिभिरसमर्थः। (स्थानां. अभय. वृ. (पद्मपु. २४-२०)। ४. घणो णाम जयघंटादि३, ४,२०८)। ५. रोगादिक्लिष्टशरीरो ग्लानः। घणदव्वाणं संघाहाविदो सहो। (धव. पु. १३, पृ. (योगशा. स्वो. विव. ४-६०)। ६. रोगादिपीडित २२१)। ५. कांस्यतालादिजो घनः। (त. श्लो. शरीरो ग्लानः । (त. वृत्ति श्रुत. ६-२४; कातिके. ५-२४) । ६. धनं कंसिकादि । (रायप. अभय. वृ. टी. ४५७)। पृ. ६६)। ७. ताल-कंसतालनाद्य भिघातजातः । १ जिसका शरीर रोग प्रादि से अभिभूत हो उसे (त. वृत्ति धृत. ५-२४) । ग्लान कहा जाता है। ३ जो मन्द, अपटु व व्याधि १ ताल (कंसिका), घण्टा और लालन प्रादि के से पराभूत है वह ग्लान कहलाता है। ताडन से जो शब्द होता है उसे घन कहते हैं। घटिका--१. जलभाजनादिबहिरङ्गनिमित्तभूतपून- २कांसे के वर्तन प्रादि से उत्पन्न होने वाले शब्द गलप्रकटीक्रियमाणा घटिका। (पंचा. का. जय. का नाम घन है। वृ. २५) । २. द्वात्रिंशत्कलाभिर्घटिका । (नि. सा. घनलोक-१. स (प्रतरलोक:) एवाऽपरया जगव. ३१) । ३. पञ्चदशकलाः घटिका। (काव्यानु. च्छण्या संगितो घनलोकः । (त. वा. ३, ३८, ५-६४)। १ जलपात्र प्रादि रूप बाह्य निमित्तभूत पुद्गलों के ८) । २. सत्तरज्जुघणपमाणो लोगो घण लोगो। (धव. पु. ४, पृ. १८); रज्ज सत्त गुणिदा द्वारा जो प्रगट की जाती है उसे घटिका(कालविशेष) जगसेढी, सा वग्गिदा जगपदरं, सेढीए गणिदजगकहा जाता है। २ बत्तीस कला प्रमाण काल को पदरं घणलोगो त्ति परियम्मसूत्तेण सव्वाइरियसमघटिका या घड़ी कहते हैं। ३ पन्द्र कलानों की देण विरोहपसंगादो च। (धव. पु. ४, पृ. १८४ एक घटिका होती है।। उक्.; धव. पु. ७, पृ. ३७२ उद्.)। घटोत्पादानुभाग - छदव्वाणं सत्ती अणुभागो णाम । xxx [मट्टिया] पिंड-दंड-चक्क-चीवर २ सात राजु प्रमाण प्राकाश की प्रदेशपंक्ति को जगश्रेणी, जगश्रेणी के बर्ग को जगप्रतर और जगजल-कुंभारादीण घडुप्पायणाणुभागो। (धव. पु. प्रतर को जगश्रेणी से गणित करने पर घनलोक १३, पृ. ३४६)। होता है। छह द्रव्यों की शक्ति का नाम अनुभाग है । जैसेमिट्टी का पिण्ड, दण्ड, वक्र, चीवर, जल और घनाङ्गुल-१.XXX घणे घणंगुलं लोगो। कुम्हार; इन सब में संयुक्त रूप से जो घट के (ति. प. १-१३२) । २. तत्प्रतराङ्गुलमपरेण सूच्यउत्पादनविषयक शक्ति है: यह उनका घटोत्पादन- गुलेनाभ्यस्तं घनाङ्गुलम् । (त. वा. ३, ३८, ८)। अनुभाग है। ३. पदरंगलं उस्सेधेण गणिदे घणंगलं होदि । (धव. घण्टामद्रा- प्रधोमुखवामहस्ताङ्गुलीर्घण्टाकाराः पु. ४, पृ. ४३)। प्रसार्य दक्षिणेन मुष्टि बद्ध्वा तर्जनीमूवीं कृत्वा २ प्रतरांगुल को दूसरे सूच्यंगुल से गुणित करने पर वामहस्ततले नियोज्य घण्टावच्चालनेन घण्टामुद्रा। घनामुल होता है । (निर्वाणक. १६, ६, ८, पृ. ३१) । घातक्षद्रभवग्रहण-णिसेयखुद्दाभवग्गहणादो प्रावबायें हाथ की अंगुलियों को नीचे की ओर मुख लियाए असंखेज्ज दिभागेणणजीवणियकालो णिसे यकरके घण्टा के प्राकार में पसार कर उसके नीचे खुद्दाभवग्गहणस्स संखेज्जे भागे घादिदूण विदसंखे. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.016022
Book TitleJain Lakshanavali Part 2
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBalchandra Shastri
PublisherVeer Seva Mandir Trust
Publication Year1978
Total Pages452
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary & Dictionary
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy