________________
જીવન-પરિચય
ખૂણે મૂક્યા પછી શ્રી મણિબહેનના સગા કાકા શ્રી રઘુભાઈ તેમને પિતાને ગામ દેવચરાડી લઈ ગયા. * શ્રી ધીરજલાલભાઈએ ત્રીજી ગુજરાતીને અભ્યાસ ત્યાં રે કર્યો અને ચોથીની શરૂઆત કરી, પરંતુ દશ મહિના પછી ત્યાંથી પિતાના ઘેર પાછું ફરવાનું થતાં તેની પૂર્ણાહુતિ દાણવાડામાં કરી. ત્યારબાદ શ્રી ધીરજલાલભાઈના મામા શ્રી જેઠાલાલ તેમને વઢવાણ શહેર લઈ ગયા, જ્યાં ધૂળી પિળની મોટી ગુજરાતી નિશાળમાં તેમને પાંચમી ગુજરાતી ભણાવી છઠ્ઠીમાં પહોંચાડવા.
આ રીતે શ્રી ધીરજલાલભાઈને પિતાને પ્રાથમિક અભ્યાસ પૂરો કરવા માટે ત્રણ સ્થાને રહેવું પડયું, પરંતુ તેઓ બુદ્ધિમાન તથા વિદ્યાપ્રેમી હેવાથી અભ્યાસમાં હરકત આવી નહિ. | દશવર્ષની ઉમરે તેઓ દાણાવાડામાં તળાવમાં નહાવા જતાં ડૂબી ગયા હતા, પણ લોકોએ તેમને બચાવી લીધા હતા. તેજ રીતે વઢવાણના ભોગાવામાં નહાવા જતાં ઊંડા ધરામાં પહોંચી ગયા હતા અને ગળકા ખાવા લાગ્યાં હતાં, ત્યારે પણ લે કેએ તેમને બચાવી લીધા હતા. આ રીતે બાલ્યાવસ્થામાં તેમના પર ચાર ઘાતો આવવા છતાં બચી ગયા હતા. તેમાં કુદરતને કેઈ ગૂઢ સંકેત જ સમજે ને ?
—છાત્રજીવન * '. શ્રી ધીરજલાલભાઈ હવે કૌમાર અવસ્થામાં પ્રવેશ કરી ચૂક્યા હતા અને તેમનું
શરીર સશક્ત હતું. તેમનાં અંગોપાંગે સપ્રમાણ ખીલવા લાગ્યાં હતાં, તેમના મુખ પર બુદ્ધિ-પ્રતિભાનું તેજ ઝળકતું હતું. તેમને ગમે તેવાં અધરાં લેખાં પૂછવામાં આવે તે તેને તરત જવાબ આપી દેતા. એ રીતે અનેક અટપટા પ્રશ્નોને ઉત્તર આપવામાં પણ ઝાઝ વખત લાગતે નહિ. કેયડા અને ઉખાણામાં તેમને ઘણે રસ પડતો. જ્યારે તેને સાચો ઉત્તર શોધી કાઢતા ત્યારે જે તેમને જંપ વળત.
તેમની આ વિદ્યારુચિ તથા પ્રગતિ નિહાળીને સંબંધીઓએ સૂચના કરી કે આ છોકરાને આગળ જરૂર ભણાવે. તેનું મગજ વિદ્યા ગ્રહણ કરી શકે એવું છે.” પણ ક્યાં ભણાવો ? એ પ્રશ્ન હતે.
વઢવાણ શહેરમાં દાજીરાજ હાઈસ્કૂલમાં અંગરેજી પહેલીથી સાત ધોરણ સુધીને અભ્યાસ કરવાની સગવડ હતી, પણ આટલે લાંબે વખત પોતાને ત્યાં રાખી શકે એવી મામાની સ્થિતિ ન હતી. તેઓ અપરિણિત હેઈ પિતાની માસીને ત્યાં જમતા હતા. વળી મણિબહેનની ઈચ્છા એવી પણ ખરી કે બને ત્યાં સુધી કોઈ સગાને ભારે પડે એવું કરવું નહિ.
૪ આ ગામ દાણાવાડાથી પાંચ-છ માઈલના અંતરે આવેલું છે.
