________________
પ્રવાસદર્શન
છે. શતાવધાની પંડિત શ્રી ધીરજલાલ શાહ શ્રી ધીરજલાલભાઈના પ્રવાસમાં અને તેમની જીવનરેખામાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, તેને ખરે ખ્યાલ તે તેમણે કરેલા પ્રવાસવર્ણન પરથી જ આવી શકે એમ છે. તેમાંના ત્રણ પ્રસંગે પાઠકોની જાણ માટે અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. આમાંને પહેલે મસંગ તેમની “પાવાગઢની પુસ્તિકામાંથી, બીજો પ્રસંગ તેમના “કુદરત અને કલા ધામમાં વીસ દિવસ નામના ગ્રંથમાંથી અને ત્રીજો પ્રસંગે તેમણે લખેલા “દક્ષિણમાં દિવ્ય પ્રકાશ' નામના ગ્રંથમાંથી લેવામાં આવ્યો છે. આ પ્રસંગોમાં તેમની સાહસવૃત્તિ, નિરીક્ષણશક્તિ, પ્રકૃતિમ . અને સંવેદનશીલતાનાં સ્પષ્ટ દર્શન થાય છે.
- સં. મં, [૧]. પાવાગઢમાં પાછલી રાતે
રાત્રિને પાછલે પહોર ને પિષમાસની રાત, એમાંયે પહાડને વળી બંને બાજુ ગાઢ જંગલ; એટલે કે ગિરાજની સમાધિ જેવી ગાઢ શાંતિ પથરાઈ ગઈ હતી. આકાશ પીંજેલાં રૂ જેવાં વાદળાંથી છવાઈ ગયું હતું. ચંદ્ર તેની ઓથે બેઠે આરામ લેતે હતે.
આ વખતે અમે સરખે સરખા તેર ભેરુ ટુકડીબંધ ગોધરિયા દરવાજેથી પંથ કાપવા લાગ્યા. હૈયે ઉત્સાહનાં પૂર હતાં. મનમાં નવીન નિહાળવાની તીવ્ર જિજ્ઞાસા હતી. આશરે અર્થો માઈલ ચાલતાં દીન અને દુર્બળ બની ગયેલી વિશ્વામિત્રી નદી પાસે આવી પહોંચ્યા. થડા સમય પહેલાંની તેની ખુમારી અને આજની આ દુર્દશા જોઈને ધન, યૌવન કે સત્તાથી મત્ત થઈ ગયેલા માનવીનાં ભાગ્ય યાદ આવ્યાં.
તેના કિનારે પાવાગઢ ઊ ઊભે પણ જાણે એ જ વાત મન-વ્યાખ્યાનથી કહી રહ્યો હતો, એ સાંભળતા અમે આગળ વધ્યા ને કાળના મહાચક્રની સામે અડગ
