________________
અધ્યાત્મયોગી અવધૂત શ્રી ચિદાનંદજીની વાણી એવું વ્યક્તિત્વ; સંસાર અને નિર્વાણ વચ્ચેના સઘળા ભેદથી પર ઊઠેલો સિદ્ધોનો રાજા એટલે અવધૂત.. જે લોકાભિમુખ પણ હોય, સંસારાભિમુખ પણ હોય ને છતાંયે સદેવ આત્માભિમુખઅંતર્મુખ હોય.
આપકું આપ કરે ઉપદેશ ક્યું,
આપકું આપ સુમારગ આણે આપકું આપ કરે સ્થિર ધ્યાનમેં,
આપકું આપ સમાધિમેં તાણે આપકું આપ લખાવે સ્વરૂપ શું,
ભોગન કી મમતા નવિ ઠાણે આપકું આપ સંભારત યા વિધ,
- આપણો ભેદ તો આપ હી જાને...” ચિદાનંદજીની વાણીમાં ગુરુમહિમાનું ગાન પણ અગત્યનું સ્થાન ધરાવે છે :
કલ્પવૃક્ષ ચિતામણિ, દેખદુ પરતખ જાય;
સદ્ગુરુ સમ સંસારમેં, ઉપકારી નહીં કોઈ. - “ચરણકમળ ગુરુદેવ કે, સુરભી પરમ સુરંગ
લુબ્ધા રહત તિહાં સદા, ચિદાનંદ મન મૃગ.' તીર્થકરોનાં સ્તવનોમાં પણ એની કવિત્વશક્તિ ઝળહળી ઊઠે છે. “નેમિનાથ સ્તવન'માં એમણે ગાયું છે :
અખીયાં સફળ ભઈ રે, અલિ ! નિરખત નેમિ નિણંદ. નયન કમલ દલ, શુક મુખ નાસા, અધર બિંબ સુખકંદ,
દતપંક્તિ ક્યું કુંદકલી હે, રસના દલ શોભા અમંદ' - પણ અદ્ભુત રચનાઓ તો તેમની છે અધ્યાત્મ સાધનાની અનુભૂતિઓનું બયાન કરતી :
સંતો ! અચરિજ રૂપ તમાશા... કીડી કે પગ કુંજર બાંધ્યો, જળમેં મકર પિયાલા;
સંતો ! અચરિજ રૂપ તમાશા... કરત હલાહલ પાન રુચિધર, તજ અમૃત રસ ખાસા, ચિંતામણિ તજ ધરત ચિત્તમેં, કાચ શકલકી આશા.
સંતો ! અચરિજ રૂપ તમાશા. બિન બાદર બરસા અતિ બરસત, બિન દિગ બહત બતાસા; વજ ગલત હમ દેખા જલ મેં, કોરા રહત પતાસા...
સંતો ! અચરિજ રૂપ તમાશા...
