Page Text
________________
78
કુમારપાળ દેસાઈ
આવા ધર્મધ્યાન અને શુભધ્યાન રૂપ અગ્નિમાં કર્મરૂપી છાણાંને બાળી પછી તેની રાખ ઉપશમ ગળણાથી ચાળીને કે ભસ્મ શરીર ઉપર ઘસી ઘસીને લગાવવામાં આવે છે. રાખમાં કચરો કે નાના કાંકરા, કાંકરી વગેરે રહી જાય છે, માટે કવિએ ચાળવાની વાત કરી છે. આ ઉપશમ ચાળણી એટલે નિવૃત્તિ ભાવરૂપ ચાળણી. પછી કવિ કહે છે, કે કર્મનાશની ચાવી સદ્ગુરૂ પાસે છે. ગુરૂ વિના જ્ઞાન નહિ આથી સદ્ગુરૂની ઓથે કર્મથી મુક્ત થવા છે. કવિ કહે છે,
‘આદિ ગુરૂ કા ચેલા હોકર, મોહકે કાન ફરાંઉં; ધરમ શુક્લ દોય મુદ્રા સોહે, કરૂણાનાદ બજાઉં રે વહાલા.'
અને આમ યોગાભ્યાસ માટે ગુરૂશરણની આવશ્યકતા દર્શાવી છે. કબીરનું સ્મરણ થાય ‘ગુરૂ ગોવિંદ દોનો ખડે, કિસકો લાગુ પાય; બલિહારી ગુરૂ આપકી, જિસને ગોવિંદ દિયો બતાય.'
અથવા
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર કહે છે તેમ
‘પ્રત્યક્ષ સદ્ગુરૂ સમ નહીં, પરોક્ષ જિન ઉપકાર એવો લક્ષ થયા વિના, ઊગે ન આત્મવિચાર’
યોગીઓ કાન વીંધે અને તેમાં મુદ્રા પહેરે છે. ધર્મધ્યાન અને શુક્લધ્યાનની મુદ્રાથી શુભતો હું કરૂણા નાદ બજાવીશ.
કવિ કહે છે, યોગીઓ શંખનાદ અથવા બીજા વાજિંત્રો વગાડે છે, પરંતુ હું કરૂણાનાદ કરીને ‘મા હણો, મા હણો’નો અવાજ ફૂકીશ અને અંતે કહે છે,
‘ઇહ વિધ યોગ સિંહાસન બૈઠા, મુગતિ પુરી કું ધ્યાઉં;
આમ ચેતનનું મન યોગમાં આસક્ત થઈ ગયું છે અને યોગસિંહાસન બેસી અજરામર પદનું ધ્યાન કરે છે.
નાદ વિલુબ્યો પ્રાનકું, ગિનૈ ન ત્રણ મૃગલોઈ, આનંદઘન પ્રભુ પ્રેમ કી, અકથ કહાની કોઈ.
લોકમાં પણ રાગમાં અસક્ત મૃગલો પોતાના પ્રાણની તણખલા જેટલી પણ કીંમત ગણતો નથી.
નાદ શબ્દનો યૌગીક અર્થ અનાહત નાદ થાય છે. યોગમાં ધીમે ધીમે વધારો કર્યા પછી જ્યારે સ્થિરતા થાય છે ત્યારે અતિ મધુર નાદ અંતરમાંથી ઊઠે છે. એના પર આસક્ત જીવ પોતાના શરીરની પણ દરકાર કરતો નથી. યોગમાં ડૂબેલી વ્યક્તિઓ જગત તરફ બેદ૨કા૨ હોય છે. પ્રેમથી તેઓ આ માર્ગ પકડે છે અને પ્રેમ ખાતર જ તેઓ તેને નભાવે છે.
સામાન્ય રીતે ભક્ત અને યોગીમાં અંતર માનવામાં આવે છે. ભક્તિમાં સમર્પણ હોય છે. અહીં એક યોગી પાસે ભક્તિ, જ્ઞાન અને યોગનો સમન્વય પ્રગટ થાય છે.
જૈન પરંપરામાં પરમાત્માને પ્રિયતમ માનીને ઉપાસના કરવાની પદ્ધતિ નથી, પરંતુ
| SR No. | 012078 |
| Book Title | Mahavir Jain Vidyalay Shatabdi Mahotsav Granth Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kumarpal Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Smruti_Granth |
| File Size | 6 MB |