________________
( ૧૬
તમ સાધન
ગીના અભ્યાસથી પ્રાપ્ત થયેલી સમાધિ અંત અવસ્થાએ કામ લાગશે. જે તે પહેલેથી નહીં કેળવે તો અંત આવસ્થાએ સમાધિ નહીં આવે
ને રહેવા નથી કરી ધર્મ
સામાન્ય અવસ્થામાં એટલે સારી અવસ્થામાં જો સમાધિ ન ટકાવી શક્યા, તે આખર સ્થિતિ તો વિકટ હશે ત્યાં શી રીતે ટકાવી શકશે? સામાન્ય તાવ આવે તેટલા દરદમાં તે ભાન રહેતું નથી, તે જ વખતે મેટું દરદ આવશે ત્યાં સહન થઈ શકવાનું નથી. માટે હાદિની અનિત્યતા, અશુચિતા, ચંચળતા ઈત્યાદિ વિચારી ધર્મનું શરણ સ્વીકારવું. અનિત્ય, અશરણ, સંસાર, એકત્ર, વગેરે બાર ભાવનાનું સ્વરૂપ તે દરરોજ વિચાર્યા કરવું, આરાધનાનું સ્તવન હંમેશાં કે મહિનામાં એક-બે વખત દયાનપૂર્વક વાંચી જવું. આપણું અત્યાર સુધીની જિદગીમાં જે વ્રત, તપસ્યા, અધ્યયન, દાન, યાત્રા, પૂજા, પિયા, પ્રતિક્રમણ, સામયિક, સાધર્મિક ભક્તિ ઈત્યાદિ ધર્મકરણી કરી હોય તે યાદ કરી અનુદન કરવું. આપણે જે અત્યાર સુધીમાં મન, વચન, કાયાથી પાપકર્મો ર્યા હેય તે ત્રિવિધ મિચ્છામિ દુક્કડ દેવા, અરિહંત, સિદ્ધ, સાધુ અને ધર્મ આ ચાર શરણ અગીકાર કરવાં. માતા-પિતા, પિતા-પુત્ર, પતિ-સ્ત્રી, બિત્ર, સ્નેહીજને સ્નેહથી અનેક બચાવવાના ઉપાયે કરે છતાં ભવાતર માટે કે શરણ થઈ શકતા નથી. ભવાંતરમાં શરણભૂત-સહાયભૂત આ ચાર શરણે જ છે. સ્નેહીઓ ખરી માટીના કે રેતીના થાંભલા સરખા શરણભૂત છે, રેતીને થાંભલો કયારે વીખરાઈ જશે તેને ભસ હેતો નથી, તેમ આ નેહીએ ક્યારે ચાલ્યા જશે તેને પણ નિયમ નથી. માટે આ અરિહંતાદિ ચાર
