________________
પંચમ પ્રકાશ,
-
A
लिंगे नाभौ च तुदे च हत्कंठे रमनेपि च । તાજુનાસાને જ ઍવોમાં શિરથ - ૨૧ एवं रश्मिक्रमेणैव धारयन्मरुता सह । स्थानात्स्थानांतरं नीला यावद् ब्रह्मपुरं नयेत् ॥३०॥ ततः क्रमेण तेनैव पादांगुष्ठांतमानयेत् । नाभिपद्मांतरं नीत्वा ततो वायुं विरेचयेत् ३१ पंचभिः कुलकं
પૂર્વે ચોથા પ્રકાશમાં બતાવેલ આસને બેસી, હળવે હળવે પવન રેચક કરી (પવનને બહાર કાઢી) નાસિકાના ડાબા છિદ્રથી પવનને અંદર ખેંચીને પગના અંગુઠા સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી પૂર, પછી પ્રથમ પગના અંગુઠા ઉપર મનને રેકવું. (જયાં મન ત્યાં પવન એ ન્યાયથી મનને રોકવાનું કહેતાં પવન પણ તેજ ઠેકાણે રોકાય) પછી અનુક્રમે પગનાં તળીયાં ઉપર, પાનીમાં, શું૯માં, જંઘામાં, જાનુમાં, સાથળમાં, ગુદામાં, લિંગમાં, નાભિમાં, પેટમાં, હૃદયમાં, કઠમાં, જીભ ઉપર, તાલુમાં, નાકના અગ્ર ભાગ ઉપર, નેત્રમાં, ભ્રકુટિમાં, કપાલમાં અને માથામાં એક પછી એક સ્થાનમાં આગળ વધતાં, વાયુની સંઘતે મનને છેવટમાં બ્રહ્મરદ્ધ પર્યત લઈ જવું. ત્યાર પછી તેજ ક્રમે પાછા ફરી પગના અંગુઠામાં મન સહિત પવનને લાવી, ત્યાથી નાભિકમળમાં લઈ જઈ વાયુને. રેચક કરો. ૨૭-૨૮-૨૯-૩૦-૩૧.
વાયુની ધારણાનું ફલ, पादांगुष्टादौ जंघायां जानूरुगुमेहने ।। धारितः क्रमशो वायुः शीघ्रगत्यै वलाय च ॥ ३२॥ नाभौ ज्वरादिघाताय जठरे कायशुद्धये । ज्ञानाय हृदये कूर्मनाडयां रोगजराच्छिदे ॥ ३३ ॥ कंठे क्षुत्तर्षनाशाय जिह्वाग्रे रससंविदे । गंधज्ञानाय नासाग्रे रूपज्ञानाय चक्षुपोः ॥ ३४ ॥ भाले तद्रोगनाशाय क्रोधस्योपशमाय च। ત્રણ જ પિતાનાં સાક્ષાનહેતવે રૂમ , પગના અંગુઠામાં, જંઘામાં, ઘુટણમાં, સાથળમાં, ગુદામાં અને
