________________
३६
योगशास्त्र. विषे स्थापवो, अने बलथी उंचे चडता एवातेने रोकी रोकीने वशमां लेवो.
हवे व्याननुं स्वरूप कहे . सर्वत्वग्वृत्तिकोव्यान, शक्रकार्मुकसन्निनः॥
जेतव्यःकुंनकान्यासा, संकोचप्रसृतिकमात् ॥२०॥ अर्थः- व्यान वायु सर्व जगोये त्वचामां व बे,अने तेनो रंग इंअधनुषना जेवो होय , तथा तेने संकोच अने प्रसरें करीने, कुंचकना श्रज्यासथी जीतवो.
हवे तेनां ध्यान धरवा लायक बीजो कहे बे. प्राणापानसमोदान, व्यानेष्वेषु च वायुषु ॥
मैं पैं 3 लौं बीजानि, ध्यातव्यानि यथाक्रमं ॥१॥ अर्थः- प्राण, अपान, समान, उदान, अने व्यान वायुमां, अनुक्रमें , मैं, पैं, 3, लौं एवी रीतनां बीजो ध्याववां.
हवे त्रण श्लोकोयें प्राणादिकना जयना अर्थने कहे जे. प्राबल्यं जाठरस्याग्ने, दीर्घश्वासमरुऊयौ॥
लाघवं च शरीरस्य, प्राणस्य विजये नवेत् ॥ २॥ अर्थः- जठराग्निनुं प्राबल्य, दीर्घश्वास अने पवननो जय, श्रने शरीरनी लघुता, एटलां वानां प्राणना जयमाटे थाय ने. - रोदणं इतनंगादे, रुदराग्नेः प्रदीपनं ॥
वर्थोऽल्पत्वं व्याधिघातः, समानापानयोर्जये ॥२३॥ अर्थः-समान अने अपाननो जय होते बते, गुमडांतथा हाडकां थादिकना नंगनुं दूर थर्बु थाय बे, तथा जठराग्नि प्रदीप्त थाय ने, चरवीनुं अल्पपणुं, तथा व्याधिनो पण नाश थाय .
उत्क्रांतिर्वारिपंकाथै, श्वाबाधोदाननिर्जये।
जये व्यानस्य शीतोष्णा, संगः कांतिररोगिता ॥२४॥ अर्थः- उदाननो जय करते बते, पाणी कादव आदिकनी अवाधा, तथा उत्क्रांति थाय बे. अने व्याननो जय करते बते, ठंडी अने तापनी 'श्रबाधा, कांति, अने निरोगीपणुं थाय .