________________
५४४
सना सान्त ।
आचारागसूत्रे संख्येयैर्नियमतो भाव्यम् । बादराणां स्वस्थानं मनुष्यक्षेत्रमेव, न ततः परमस्ति ।
बादरास्तेजस्कायाः व्याघाताभावे सति मनुष्यक्षेत्रेऽर्धतृतीयद्वीपसमुद्रेषु पञ्चदशक्षेत्रेषु विद्यन्ते । युगलसमयरूपे व्याघाते सति तु पश्चमहाविदेहेषु वर्तन्ते, नान्यत्र । उपपाताङ्गीकरणेन लोकसंख्येयभागवर्तिनः सन्ति ।
समुद्घातेन सर्वलोकवर्तिनः पृथिवीकायादयश्च मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहता वादराग्निषु समुत्पद्यमानास्तत्तद्वयपदेशभाजः सर्वलोकव्यापिनः सन्ति ।
यत्र च वादराः पर्याप्तास्त व बादरा अपर्याप्ताः, यतस्ते तन्निश्रयो. और अपर्याप्त । जहा एक बादर जीव होता है वहा नियम से असंख्यात जीव होते हैं। बादर जीवों का क्षेत्र मनुष्यलोक ही है; उससे आगे नहीं ।
वादर तेजस्काय व्याघात ( अन्तर) न हो तो मनुष्य क्षेत्र में अढाई द्वीप समुद्रों में पन्द्रह क्षेत्रों में रहते हैं । युगलियों के समयरूप व्याघात (अन्तर ) के होने पर पाच महाविदेहों में रहते हैं, अन्यत्र नहीं । उपघात की अपेक्षा लोक के संख्यात भाग में रहते हैं।
समुद्धात की अपेक्षा-समस्तलोकव्यापी पृथ्वीकाय आदि, मारणान्तिक समुद्घात करके बादर अग्नि में उत्पन्न होते हुए उस-उस व्यपदेश (नाम) के पात्र हो कर सर्वलोकन्यापी हैं।
___ जहाँ वादर पर्याप्त है वहीं बादर अपर्याप्त हैं, क्यों कि-अपर्याप्त जीव જ્યાં એક બાદર છવ હોય છે ત્યાં નિયમથી અસંખ્યાત જીવ હોય છે. બાદર જીનું ક્ષેત્ર મનુષ્ય લોકજ છે. તેનાથી આગળ નથી.
બાદર તેજસ્કાય, અન્તર ન હેય તે મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં અઢી દ્વીપસમુદ્રોમાં, પંદર ક્ષેત્રમાં રહે છે. યુગલિઆઓના સમયરૂપ અંતર હોવા પર પાંચ મહાવિદેહમાં રહે છે, અન્યત્ર નહિ, ઉપપાતની અપેક્ષા લોકના સંખ્યાત ભાગમાં રહે છે.
સમુદઘાતની અપેક્ષા સમસ્તલકવ્યાપી પૃથ્વીકાય આદિ મારણાનિક સમુદઘાત કરીને બાદર અનિમાં ઉત્પન્ન થઈને તેતે વ્યપદેશ-(નામ)ને પાત્ર થઈને સર્વ व्यापी छे. જયાં બાદર પર્યાપ્ત છે ત્યાંજ બાદર અપર્યાપ્ત છે, કેમકે-અપર્યાપ્ત જીવ પર્યાપ્ત
