________________
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य. १ उ. ४ सू. १ अनिकायसिद्धिः
लक्षणद्वारम् --
ननु तेजस्कायजीवाः सन्तीत्यत्र किं मानम् ? उच्यते-अङ्गारादयो जीवशरीराणि, छेद्यत्वाद्, दृश्यत्वाद्, करचरणादिसमुदायवत् ।
अङ्गारादीनां प्रकाशपरिणामः आत्मप्रयोगाविर्भूतः शरीरस्थत्वात्, खद्योतदेह परिणामवत् । यथा - रजन्यादौ विशिष्टकाले प्राणिविशेषस्य खद्योतस्य देहपरिणामो जीवप्रयोगविशेषाद् भवति, एवमङ्गारादीनामपि प्रकाशपरिणामः । यद्वा - अङ्गारादीनामूष्मा आत्मसंप्रयोगपूर्वकः, शरीरस्थत्वात्, ज्वरोष्मवत् ।
५४१
P
लक्षणद्वार
शङ्का -- तेजस्काय के जीवो के अस्तित्व में क्या प्रमाण है 2
समाधान -- अंगार आदि, जीव के शरीर है, क्यों कि वह छेद्य है, भेय है और दृश्य हैं, जैसे हाथ-पैर आदि का समूह ।
अथवा — अंगार आदि की प्रकाशरूप क्यो कि वह शरीर में स्थित है, जैसे- जुगनू के खास समय में जुगनू नामका प्राणी का शरीर परिणाम होता है, उसी प्रकार अंगार आदि का प्रकाशरूप उत्पन्न होता है ।
अथवा ——अंगार आदि की गर्मी आत्मा के व्यापार से उत्पन्न होती है, क्यों कि वह शरीर में है, जैसे ज्वर की गर्मी ज्वर की गर्मी जीव से युक्त शरीर में ही उत्पन्न होती है, लक्षणद्वार
पर्याय, आत्मा के प्रयोग से उत्पन्न हुई है; शरीर को पर्याय, जैसे रात्रि वगैरह ( चमकना ) जीव के प्रयोग से प्रकट परिणाम भी आत्मा के व्यापार से ही
શકા—તેજસ્કાયના જીવાના અસ્તિત્વ (હાવાપા)માં શું પ્રમાણુ છે ? સમાધાન—અંગાર આદિ જીવનાં શરીર છે. કેમકે તે છેદ્ય છે, ભેદ્ય છે, અને दृश्य छे, नेभट्ठे हाथ, पण माहिनो समूह.
અથવા—અંગાર આદિની પ્રકાશરૂપ પર્યાય આત્માના પ્રયાગથી ઉત્પન્ન થઈ छे; ३२णुडे ते शरीरभां स्थित छे. नेवी रीते - लुगनू ( आगियो नामना आशी ) ना શરીરની પર્યાય, જેમ રાત્રી વગેરે ખાસ સમયમાં જીંગન (આગીએ) નામક પ્રાણીના શરીર—પરિણામ (ચમકવું) જીવના પ્રયાગથી પ્રગટ થાય છે. તે પ્રમાણે અંગાર આદિના પ્રકાશરૂપ પરિણામ પણ આત્માના વ્યાપારથીજ ઉત્પન્ન થાય છે.
અથવા—અંગાર આદિની ગરમી આત્માના વ્યાપારથી ઉત્પન્ન થાય છે. કારણકે તે શરીરમાં છે. જેમકે વર-તાવની ગરમી, જવર–તાવની ગરમી જીવથી યુક્ત શરીરમાંજ
