________________
૨૮૭
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य.१ उ.१ २.५ क्रियावादिप्र०
तत्र-कायिक्याधिकरणिकीपाद्वेषिकीभिः क्रियाभिस्त्रिक्रियो जीवः कर्माणि बध्नाति । कायिकीनाम-हस्तपादादिव्यापारणम् । अधिकरणिकी-खड्गतीक्ष्णीकरणादिकम् । प्राद्वेषिकी-'एनं मारयामी'-त्यशुभमनःसंप्रधारणमिति ।
प्राणातिपातं कर्तुजीवस्य चतुष्क्रियता-कायिक्याधिकरणिकीपाद्वेषिकी पारितापनिकीभिश्चतसृभिः क्रियाभिर्भवति । तत्र-पारितापनिकीनाम-खड्गादिधातेन पीडाकरणम् । पञ्चक्रियता तदा भवति यदा प्राणातिपातक्रियाऽपि पश्चमी भवति । प्राणातिपातक्रियानाम-जीविताद् व्यपरोपणम् । उक्तरीत्या ज्ञानावरणी
कायिकी, आधिकरणिकी और प्राषिकी, इन तीन क्रियाओं वाला होकर जीव कर्मबन्ध करता है । हाथ-पैर आदि का हिलाना डुलाना वगैरह 'कायिकि' क्रिया है । तलवार को तीक्ष्ण करना वगैरह ‘आधिकरणिकी ' क्रिया है । ' इसे मारूंगा' इस प्रकार मन में अशुभ विचार करना 'प्राद्वेषिकी क्रिया है ।
प्राणातिपात करने वाला जीव चार क्रिया वाला होता है-कायिकी, आधिकरणिकी, प्राद्वेषिकी और पारितापनिकी, ये चार क्रियाएँ उसे लगती हैं । तलवार आदिका आघात कर के पीडा पहूँचाना 'पारितापनिकी' क्रिया है। जब प्राणातिपात क्रिया भी जीव कर डालता है तब उसे पांचों क्रिवाएँ लगती है। किसी प्राणी को जीवन से वियुक्त कर देना 'प्राणातिपातिकी' क्रिया है । इस प्रकार ज्ञानावरण आदि कर्मों के कारणभूत
કાયિકી, અધિકરણિકી અને પ્રાષિકી, આ ત્રણ ક્રિયાઓવાળા થઈને જીવ કર્મબંધ ४२ छ, हाथ-५२॥ महिने सायु-३२१ वगेरे कायिकी ठिया छ. तसवार वगैरेने तley ४२वी विगैरे आधिकरणिकी छिया छ 'मेने भारीश' ॥ प्रारनी भनमा मशुम विया२ ४२ ते प्राद्वेषिकी ठिया छे.
પ્રાણાતિપાત કરવાવાળા જીવ ચાર કિયાવાળા હોય છે–કાયિકી, આધિકરણિકી. પ્રાàષિકી અને પારિતાપનિકી, આ ચાર ક્રિયાઓ તેને લાગે છે. તલવાર આદિન આઘાત કરીને પીડા પહોંચાડવી તે પરિતાની ક્રિયા છે. જ્યારે પ્રાણાતિપાત કિયા પણ જીવ કરી નાખે છે ત્યારે તેને પાંચ કિયાએ લાગે છે. કઈ પ્રાણીને જીવનથી વિયુક્ત જાદુ કરી દેવું તે પ્રાણાતિપતિ કિયા છે. આ પ્રમાણે જ્ઞાનાવરણીય આદિ
