________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य.१ उ.१ .५. कर्मवादिप्र०
प्रत्याख्यानावरणीयकषायचतुष्टये क्रोधस्य-वालकाराजिः, मानस्यकाष्ठस्तम्भः, मायाया-गच्छबलीवर्दमूत्रिका, लोभस्य-खजनरागः ।
संज्वलनकषायचतुष्टये क्रोधस्य-सलिलराजिः, मानस्य-तृणस्तम्भः, मायाया-रथकारतक्षितकाष्ठसंवलितत्वक् , लोभस्य-हरिद्राराग इति ।
नोकषायमोहनीयस्य नव भेदाः सन्ति-हास्य, रतिः, अरति, शोकः,, भय, जुगुप्सा, पुरुषवेदः, स्त्रीवेदः, नपुंसकवेद इति २५ । ।
(५) आयुष्यकर्म चतुर्विधम्-नारक-तैर्यग्-मानुष-दैवायुर्भेदात् । यस्योदयात् मायोग्यप्रकृतिविशेषानुशायीभूत आत्मा नारकादिभावेन जीवति, यस्य च
प्रत्याख्यानावरणीय कषाय की चौकडी के उदाहरण-क्रोध का उदाहरण वाल में खींची हुई लकीर है । मान का उदाहरण काठका खंभा है । माया का उदाहरण चलते हुए बैल के मूत्र की टेढ़ी-मेढी लकीर है और लोभ का उदाहरण खंजन-राग है ।
संज्वलन कषाय की चौकडी के उदाहरण-क्रोध का उदाहरण जल में बनाई हुई लकीर है । मानका उदाहरण तिनके का स्तम्भ है । माया का उदाहरण बढई द्वारा छीले हुए काठका छिलका है, और लोभ का उदाहरण हलदी का रंग है।
नोकषाय मोहनीय के नौ भेद है-हास्य, रति, अरति, शोक, भय, जुगुप्सा, पुरुषवेद, स्त्रीवेद और नपुंसकवेद २५ ।।
(५) आयुष्य कर्म के चार भेद है-नरकायु, तिर्यंचायु, मनुष्यायु और देवायु । जिस कर्म के उदय से प्रायोग्यप्रकृतिविशेषानुशायी अर्थात् जिस कर्म के उदय से उस-उस गतियोग्य प्रकृतिविशेष में स्थित आत्मा नारक आदि के रूप में जीता है
પ્રત્યાખ્યાનાવરણીય કષાયની ચોકડીનું ઉદાહરણું–ફોધનું ઉદાહરણ–રેતીમાં કરેલી લીટી છે. માનનું ઉદાહરણ–કાષ્ઠને થાંભલે છે. માયાનું ઉદાહરણ–ચાલતા બળદીઓના મૂત્રની વાંકી-ચૂંકી લીટી છે, અને લોભનું ઉદાહરણ–ખંજન–રાગ છે.
સંજ્વલન કષાયની ચેકડીના ઉદાહરણ–ક્રોધનું ઉદાહરણ–પાણીમાં કરેલી લીટી છે. માનનું ઉદાહરણ તણખલાને થાંભલે છે. માયાનું ઉદાહરણ બઢઈ દ્વારા (સતાર દ્વારા) છોલેલા લાકડાની છાલ છે અને લેભનું ઉદાહરણ-હલદરને રંગ છે.
नापायभाडनीयता न ले छ-हास्य, २ति, सति, us, लय, गुस्सा, पुरुषवेद, श्रीव, मने नधुसव. २५.
(५) मायुष्य-भना यार ले छे-न२४ायु, तिर्थयायु, मनुष्यायु, मने वायु. જે કર્મના પ્રાગ્યપ્રકૃતિવિશેષાનુશાયી, અર્થાત્ જે કમના ઉદયથી તે-તે ગતિયોગ્ય પ્રકૃતિવિશેષમાં સ્થિત આત્મા નારકી આદિના રૂપમાં જીવે છે, અને જેના ક્ષયથી મરણ
