________________
आचारचिन्तामणि- टीका अवतरणा जीवास्तिकाय
(३) क्षायोपशमिक - भावः
-
१२७
(३) मिथ्यात्वमोहनीयादिकर्मणामुदीर्णस्यांशस्य नाशः -क्षयः, अनुदीर्णस्यांशस्य विपाकोन्मुखत्वाभावः - उपशमः, यत्र एतद्वयं स क्षयोपशमः, स एव क्षायोपशमिकः । अस्य भावस्य ' मिश्रः' इति नामान्तरम् । ईषद्विध्यातावच्छन्नवह्निवद् । यद् उदद्यावलिकाप्रविष्टं कर्म, तत् क्षीणम्, ततोऽवशिष्टं कर्म, उद्रेकक्षयोभयरहितावस्थम्, इमामुभयीमवस्थामवलम्ब्य क्षायोपशमिको भावः प्रजायते । (४) औदयिकभावः --
(४) कर्मविपाकाविर्भाव उदयः । तेन निर्वृत्तो भाव औदयिकः । स (३) क्षायोपशमिक भाव
1
I
मिथ्यात्वमोहनीय आदि कर्मों के उदीर्ण ( उदय में आये हुए ) अंश का नाश होना क्षय है | और अनुदीर्ण अंश का फल देने में उन्मुख न होना उपशम है । इन्हीं दोनो अवस्थाओं को क्षायोपशमिक भाव कहते है । इस भाव का दूसरा नाम 'मिश्रभाव' भी है । थोडी२ वुझी हुई और ढंकी हुई अग्नि के समान जो कर्म उदयावलिका में आचुके है उनका क्षय होना, तथा शेष कर्मों का उद्रेक और क्षय- -दोनों अवस्थाओं से रहित होना, इन दोनो के आधार पर क्षायोपशमिक भाव उत्पन्न होता है ।
(४) औदयिक भाव -
I उदय से होनेवाला
कर्म का विपाक (फल) देना उदय कहलाता (3) क्षायोपशभि भाव
મિથ્યાત્વ માહનીય આદિ કર્મીના ઉદ્દીણું ( ઉદયમાં આવેલા ) અંશને નાશ થવા તે ક્ષય છે, અને અનુદીણુ અશનુ ફલ દેવામાં ઉન્મુખ–તે તરફ નહિ થવું તે ઉપશમ છે, એ અને અવસ્થાઓને ક્ષાયે પામિક ભાવ કહે છે. આ ભાવતુ ખીજું નામ । મિશ્રભાવ' પણ છે. ઘેાડી ઘેાડી ઠંડી થયેલી અને ઢાંકેલી અગ્નિ પ્રમાણે જે કમ ઉદયાવલિમાં આવી ચૂકયાં છે તેનેા ક્ષય થવા, તથા શેષ કાને ઉદ્રેક અને ક્ષય, ખને અવસ્થાએથી રહિત થવું, આ બન્નેનાં આધાર ઉપર ક્ષચેાપશમિક ભાવ ઉત્પન્ન થાય છે.
(४) मोहयिक भाव -
કર્મીના વિપાક (ફૂલ) મળવું તે ઉદ્દય કહેવાય છે. ઉયથી ઉત્પન્ન થવાવાળા ભાવ તે ઔયિક છે. ઔયિક ભાવ આત્માની મલિનતા રૂપ છે. જેમકે કીચડ–
