________________
સુખદુખનું દશન-ચિંતન : પિતાનાથી અધિક દુખીને જોઈને તેનું દુઃખ દૂર કરવાની બુદ્ધિ રૂપી દયાથી પિતાનું દુઃખ, અને તેનાથી આવેલી દીનતા નષ્ટ થાય છે. પિતાથી અધિક સુખીનું સુખ જોઈને તેમાં હર્ષ (પ્રમોદભાવ) ધારણ કરવાથી પિતાના સુખને ગર્વ ગળી જાય છે.
આ રીતે નિગેદના અને અને સિદ્ધના સુખને વિચાર અનુક્રમે દીનતા અને દર્પને નિવારવાને સાટ ઉપાય છે.
બધાં દુઃખી આત્માનાં દુઃખ કરતાં નરકનાં નારકીનું દુઃખ ચડી જાય છે. તેથી પણ અધિક દુઃખ નિગદમાં છે. બધાં સુખી આત્માઓનાં સુખ કરતાં પણ એક સિદ્ધના આત્માનું સુખ અનંતગણું વધી જાય છે.
એક નિગદને જીવ જે દુખ ભગવે છે, તે દુઃખની આગળ નિગદ સિવાયના સર્વ જીવોનું દુઃખ એકત્ર થાય તે પણ કઈ વિસાતમાં નથી.
એક સિદ્ધના જીવનું સુખ, દેવ અને મનુષ્યના ત્રણે કાળના સુખને અનંત-અનંતવાર ગુણાકાર કરવામાં આવે તો પણ એની સરખામણીમાં ઘણું ઘણું વધારે છે.
એ રીતે દયા અને પ્રમાદ વડે દ્વેષ અને રાગ તથા મેહ એ ત્રણેય દેને એક સામટો નિગ્રહ થાય છે.
