________________
પ્રિયંવદાની નિષ્ફળતા
પ્રિયંવદા મારા પ્રભુ ! મેં એને ઘણું કહ્યું, એને મહારાણી પદની લાલચ આપી, એને આપણા દેશની સામ્રાજ્ઞી થવાની તક પકડી લેવા સૂચવ્યું, પણ એનો પેલા રેઢિયાળ કંડરીકની જ વાત કરતી રહી, અને જાણે એના સિવાય આ દુનિયામાં બીજો કોઈ નહાય એવી એવી ચાલુ લવારી કરતી રહી '
મહારાજા– પછી તે મારા વખાણ કર્યા કે નહિ? '
પ્રિયંવદા–અરે રાજન ! વખાણમાં તે કઈ બાકી હોય ! આપને ઈદ્રસ્થાને બતાવ્યા, આપના દેહના, આપની ઋદ્ધિસિદ્ધિના અને આપની સુજનતાની કંઈક વાત કરી એતો પસ્તાવનામાં થઈ ગઈ, પણ જયાં માપના મેળાપની વાત કરી ત્યાં એ ત્રાડુકી ઊઠી. એતો જાણે પોતાના પતિને જ-ઓળખે છે, એને જ દેવ માની બેઢ છે, એને જુવાનીના લહાવાની લાલચે ન પલાળી એને મહારાણી પદની લાલચે ન આકર્ષી, એને ભોગવિલાસની ચીજોએ ન ખે ચી. એ કઈ અજબ પ્રાણ દેખાય છે.’ -
મહારાજા–“ ત્યારે હવે તને રસ્તો સૂજે છે?”
પ્રિયંવદા–મે તો મારી કુલ આવડતને ઉપયોગ કર્યો, મેં લાલચે આપવામાં પણ બાકી રાખી નથી. મેં શામ અને દામની અને રીતિએનો પૂરો ઉપયોગ કર્યો છે, પણ એતો અજબ સ્ત્રી છે. એ અભિમાની છોકરીને બરે ઉતારે જોઈએ, પણ એ જ્યાં જરાપણ મચક ન આપે ત્યાં વાત પણ શી રીતે થાય? એ હવે મને તો સાંભળે તેમ નથી, મારી સામે નજર પણુ નાખે તેમ નથી અને મારે પણ તેને મહેલ તરફ જવા ઊપડે તેમ પણ નથી.'
મહારાજા- અરે એમ તે કામ થતાં હશે ? એ ભલે એમ - બોલી, પણ તું આજે સાંજે ફરી વાર જ, એને સમજાવ, ફેસલાવ, ધમકાવ. જે, સાંજે કંડરીક ઉદ્યાને દર્શન કરવા જાય છે, તે
