________________
-૩૦
મંત્રવિજ્ઞાન
ઉપગ કરે તે અનેકવિધ અચિંત્ય કાર્યો કરી શકે છે. આ જગતમાં જે કંઈ શોધ થઈ છે, તે બધી મનુષ્યની આ દૈવી શક્તિને આભારી છે.'
શ્રી વાસુદેવશરણ અગ્રવાલના શબ્દોમાં કહીએ તે જીવનમાં મંત્રની શક્તિ અથવા ઉદાત્ત શિવસંકલ્પને વિજય અત્યંત મહિમાશાલી હોય છે.”
- મીમાંસા મત અનુસાર જે વેદવાક્ય દ્વારા કઈ પણ કર્મ કરવાની પ્રેરણું પ્રાપ્ત થાય તે મંત્રપલવાચ છે.
તાંત્રિક કાલમાં તંત્રનું નિર્માણ થયું. તેમાં “મનનન ત્રા રૂરિ મન્નઃ એ વ્યાખ્યા વ્યાપક બની. તાત્પર્ય કે જેના મનનથી સાધકનું વિવિધ પ્રકારના ભામાંથી રક્ષણ થાય તે મંત્ર કહેવાય એવી માન્યતા પ્રચલિત થઈ અને મંત્રોની રચના પણ તે પ્રકારે થવા લાગી.
માનસશાસ્ત્રના મહાપંડિત છે. ફોઈડે ઘણા સંશોધન પછી એ જાહેર કર્યું કે મનુષ્યની સર્વ પ્રવૃત્તિઓના મૂળમાં મુખ્યત્વે બે જ ઉદેશ્ય રહેલા હોય છે. એક તે સુધાશમનને અને બીજો ભયનિવારણને. એટલે ભયનિવારણ માટે વિવિધ પ્રકારનાં સાધને શોધાય અને મનુષ્ય તેમાં 'વિશેષ રસ લે, એ સ્વાભાવિક છે.
જૈનાચાર્ય શ્રી આનદેવસૂરિએ મંત્રમય શાન્તિસ્તવ ની રચના કરેલી છે, તેમાં નીચેના ભને ઉલ્લેખ આવે છે –
(૧) સલિલભય–પાણીના પૂરને ભય.
