________________
મોક્ષમાર્ગમાં પુછાવલંબન.
ર૭. નવકાર મંત્રનાં પદે નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ એ ચારે નિક્ષેપની સાથે સંબંધ ધરાવનાર હોવાથી સમગ્ર વિશ્વની શુભ વસ્તુઓ સાથે સંબંધ કરાવે છે. એ દ્વારા અશુભ કમને ક્ષય અને શુભ કર્મને બંધ કરાવી પરંપરાએ મુક્તિસુખને મેળવી આપે છે. તેથી નવકાર મંત્ર એ સર્વ શુભમાં ઉત્કૃષ્ટ શુભ, સર્વ મંગલોમાં ઉત્કૃષ્ટ મંગલ પણ કહેવાય છે.
મેક્ષમાર્ગમાં પુણાવલંબન, નવકાર મંત્ર એ જીવને પોતાની ઉન્નતિ સાધવામાં પુણાવલબન છે. અલક્ષ્યને સાધવા માટે લક્ષ્યનું અવલંબન લેવું તે સાલંબન ધ્યાન છે. આલંબન વડે ધ્યેયમાં ઉપગની એકતા થાય છે. ઉપયોગ એટલે બોધરૂપ વ્યાપાર અને એકતા એટલે સજાતીય જ્ઞાનની ધારા. નિમિત્તે કારણે બે પ્રકારનાં છે એક પુષ્ટ અને બીજા અપુષ્ટ.
પુષ્ટ નિમિત્તનું લક્ષણ તે છે કે જે કાર્ય સિદ્ધ કરવાનું હોય તે કાર્ય અથવા સાધ્ય જેમાં વિદ્યમાન હોય તે પુષ્ટ નિમિત્ત છે.
મોક્ષમાર્ગમાં સાધ્ય સિદ્ધત્વ છે. તે શ્રી અરિહંતસિદ્ધાદિ પરમેષ્ઠિઓમાં છે, તેથી તેમનું નિમિત્ત એ પુષ્ટ નિમિત્ત છે, તેમનું આલંબન એ પુષ્ટ આલંબન છે.
પાણીમાં સુગંધરૂપી કાર્ય ઉત્પન્ન કરવું હોય તે પુષ્પ એ પુષ્ટ નિમિત્ત છે, કારણ કે પુષ્પમાં સુગંધ રહેલી છે. પુણ નિમિત્તોનું આલંબન મરણ, વિચિન્તન અને ધ્યાન વડે લઈ શકાય છે.
