________________
સમર્થનું શરણ.
૧૮૩ અર્થાત્ “કલ્પનાજાળથી મુક્તિ, સમવમાં સુસ્થિતિ અને આત્મભાવમાં પરિણતિ જેનાથી થાય, તે મને ગુમિ છે.”
મને ગુપ્તિના લક્ષણમાં પ્રથમ મનના રક્ષણની નિષેધાત્મક અને પછી વિધેયાત્મક-એમ બંને બાજુ બતાવવામાં આવી છે.
વિમુરારાનાના નિષેધાત્મક બાજુ છે અને “સમજે સુપ્રતિષ્ઠિતં તથા “મારમામે :” એ વિધેયાત્મક બાજુ છે, શ્રી નમસ્કારમંત્રના જાપમાં પણ ઉભયને સમન્વય છે.
જે કાર્ચ મનોતિ વડે સાધ્ય છે, તે જ કાર્ય “નામ” મંત્રની આરાધના વડે થાય છે. તેથી મને ગુપ્તિ અને “નમો” મંત્ર એક જ કાર્યની સિદ્ધિ કરનાર હોવાથી એ અંશમાં પરસ્પર પૂરક બની જાય છે.
સમર્થનું શરણ નમસ્કાર, વંદન અથવા પ્રણામ-એ સવે દૈન્યભાવનાના પ્રતીક છે. જે સર્વ ઐશ્વર્ય સંપન્ન છે અને સર્વનું ત્રાણ-રક્ષણ કરવાને સમર્થ છે, તેને આશ્રય લેવા માટે તથા પિતાની દીનતા અને સાધનહીનતાને પ્રકટ કરવા માટે “નામ” પદનું ઉચ્ચારણ છે.
સમર્થનું શરણુ જે ગ્રહણ કરે, તે જ દુસ્તર અને દુરત્યય-ખે તરી શકાય અને દુઃખે જેને અંત લાવી શકાય એવી સંસારની માયાને તરી શકે છે. અન્યત્ર પણ કહ્યું છે કે. “હૈવી જોવા મથી, મમ માયા તુવરાયા..
मामेव प्रतिपद्यन्ते, मायामेतां तरन्ति ते ॥ १॥"
