________________
તાવિક ભવનિર્વેદ અને મોક્ષાભિલાષ.
૧૧૯ ઉપર રુચિ, બહુમાન અને અંતરંગ પ્રીતિ ઉત્પન્ન કરાવી પ્રતિકૂળતાઓને સહન કરવાનું બળ આપે છે. તે હેતુને લક્ષ્યમાં રાખી જેમ જેમ તેનું આરાધન થતું જાય છે, તેમ તેમ આત્મતત્વની નિકટ જવાનું અને પરિણામે પરમાત્મતત્વની સાક્ષાત્ અનુભૂતિ કરવાનું સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
તાવિક ભવનિર્વેદ અને મેક્ષાભિલાષ. ઉપકારી પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા અને અપકારી પ્રત્યે ક્ષમાપના શીખવનાર મંત્ર તે “નમામિ ” અને “મા” છે.
વ્યવહારધર્મનું બીજ કૃતજ્ઞતા અને ક્ષમાપના છે. કૃતજ્ઞતામાંથી ઉત્પન્ન થતા ક્ષમાપનાનાં મૂળ ઘણું ઊંડાં હોય છે.
જેટલો ઉપકાર હું લઉ છું તેટલો ઉપકાર હું બીજાને કરી શક્ત નથી, તેના બેદમાંથી ઉત્પન્ન થતી ક્ષમાપના જીવની અત્યંત શુદ્ધિ કરી આપે છે.
ઉપકારીઓના ઉપકારનો બદલે હું વાળી શક્તો નથી. એ બદલે તો જ વળે કે હું જેટલાને ઉપકાર લઉં છું, તેનાથી અધિક ઉપકાર બીજા ઉપર કરું.” સંસારમાં તે શક્ય નથી. તેથી અનંત કાળ પર્યત જ્યાં પરોપકાર જ થઈ શકે એવું જે સિદ્ધપદ છે, તેને મેળવવાની તીવ્ર ઝંખના ઉત્પન્ન થાય છે. તેનું જ નામ તારિક ભવનિર્વેદ અને તાત્વિક સંવેગ–મોક્ષાભિલાષ છે. '
ભવમાં જેટલો ઉપકાર લેવાને છે તેટલો આપવાનો નથી. વળી તે ઉપકાર પણ અપકારમિશ્રિત હોય છે. શુદ્ધ ઉપકાર
