________________
આત્મા વડે કે શરીર ? “
૩૪૩ ઇતિહાસમાંથી ભૂલાઈ ગયા છે. ચેતે ' દેહ-પુષે આત્મ સુરભિ સચારો' જરૂર, શરીર છે તે શક્ય સુગથી સરવેને બહાર આણવા જોઈએ, શરીર આધારરૂપ છે. આધારનું જે રીતે સંરક્ષણ કરવું જરૂરી ગણાતું હોય તે રીતે કરવું જોઈએ. શરીરમર્નોિ આત્મા અનંત સ્વરૂપ છે. શરીર તે આત્માના આધારરૂપ છે, પણ એટલી જ હદ સુધી કે જ્યાં સુધી તે આત્માના ભાવની દિશામાં વિચરી શકતું હોય. ધારેલા સ્થળે ન પહોંચાડનાર વહાણ જેટલી જ શરીરનાં માન જળવાય, પણ કયારે? જ્યારે તે રેતીમાં ધમ પછાડા કરી આત્માની અવળી દિશામાં પગલાં ઉપાડે. પ્રત્યેક શરીરીએ પિતાનું ધ્યેય હોય તે જ દિશામાં પગલાં ભરવાં જોઈએ. તું બાળક વૈભવના હેર વચ્ચેથી પણ પિતાની જનતાની જ દિશામાં દડબડ દડબડ કરતું જાય છે. આ સંસારમાં આપણું ગૌણ હેતુઓય, પણ સર્વ હેતુની આસપાસ સ્નેહ દર્શનનું તત્ત્વ વીંટળાયેલું હોવું જોઈએ. સાગરને મળવા જતી સરિતા, માર્ગમાં આવતા ખેતરને પાણી આપે છે, ઉજજડ અરણ્યના અંતરને પણ પળની ટાઢક આપે છે તેમ છતાં સાગર મિલનનુ પિતાનું ધ્યેય તે જાળવી જ રાખે છે.
શરીર કરતાં આત્મા વડે. શરીર થૂલ છે. આત્મપ્રકાશ સૂલમ ગણાય. મન, બુદ્ધિ કે ઇન્દ્રિયોના અભ્યાસની વરાળના બે ધારણું કરતાં પણ આત્માના પ્રકાશનો મોભો ઉચ્ચ, વ્યાપક અને નિર્મળ છે. આત્મા આ બ્રહ્માંડથી પણ વડે ગણાય. શ્રી મહાવીરે આત્મા વડે અનંત જ્ઞાન મેળવ્યું. તેજ આત્મા આપણામાં છે. એક
સ્થળે ઊભા ઊભા શ્રી મહાવીર અનંતકાળ અને સ્થળની અંદર તેમજ બહારની દશાનું સ્પષ્ટ દર્શન કરી શકતા હતા. કેળવણીથી શરીર કસાય, ચારિત્ર-સંયમથી આત્મા પિતાના અસલ સ્વરૂપમાં
ક્યિાં કરતે થાય. જે કાળમાં આત્મા કરતાં શરીરના શિક્ષણ તરફ એકતરફ ધ્યાન અપાય છે, ત્યારે ત્યારે માનવી પશુ બની જાય
