________________
૩૨૨
વિદારક શ્રી મહાવીર ૧૬ અને ૨૧મીના અંગદેશને જનપદ પ્રાન્ત અથવા મોટી કરતી અને ક્ષેત્રફળના પ્રદેશ તરીકે જણાવ્યો છે. જયારે પૃ ૪૮માં નં. ૧૦ માંના વર્તમાનકાળે ગણાતા અંગદેશનો પરિઘ ૪૦૦૦ લી અને ચંપાનો પરિઘ ૪૦ લી જણાવેલ છે. દેખીતી રીતે આ આંકડા કદાચ અધધધ લાગશે, પણ વાસ્તવમાં તપાસતાં ૧ માઈલ બરાબર ૧૦ લી છે. અને તે હિસાબે આખા અંગદેશનો ઘેરાવો માત્ર ૪૦૦ માછલ અને ચંપાન ચાર માઈલનો થયા. ગણિતશાસ્ત્રના નિયમ મુજબ ઘેરાવાના આંકને થી ભાગીએ તો તેને વ્યાસ આવે. એટલે કે અંગદેશ ઉત્તર-દક્ષિણ કે પૂર્વ પશ્ચિમે ૧૨૫ માઈલ લાંબો અને ચ પ ૧ માઈલ લાંબી થાય, આવી નાની ભૂમિ “ જનપદ” .. (Province) પ્રાંત કે રાજ્ય (Kingdom) કહેવાવાને બદલે નાનો તાલુકે કે કસબો જ ગણાય. મતલબ કે તેમનું જ ક્યન તેમની વિરુદ્ધમાં જાય છે.
() cળ પૂ. આચાર્યશ્રીએ નૂતન ગ્રન્થાધારે ( જુઓ પુરાવા નં. ૧ પૃ. ૪૬ અને નં. ૨૩ પૃ. ૨૧માં) જણાવેલ છે કે, “બહટકે ૫ સૂત્રમાં પૂર્વ દેશના અંતની મર્યાદા બાંધી દીધી છે કે અંગ, મમધ એ સાધુઓના વિહાર માટે પૂર્વ દિશાના છેલ્લામાં છેલ્લા દેશ - છે. આ નૂતન ગ્રન્થ સંપ્રસિદ્ધ પ્રે. જેકેબી રચિત બહe૯પનો, અંગ્રેજી અનુવાદ છે. તેમાં વિહારના અંગે મર્યાદા સૂચવતા અંગ * , ૧ “કેટલાક એક માઈલ બરાબર સાત લી લેખે છે. પરંતુ વિશેષ - રીતે ૧ માઈલ બબર ૧૦ લી ગણતા હોવાથી તેને વજનદાર લેખ્યા છે.
- ૨ (પ્રે. જેબીએ બહાંકલ્પ'ને જે અંગ્રેજી અનુવાદ ર || છે તેના મૂળ શબ્દો આ પ્રમાણે છે:–The monks or nuns
may wander towarda the east as far as AngaMagudh.
