________________
નિર્વાણભૂમિ નિર્ણય ઊભા કરાયેલા સ્થંભ પર તો પ્રિયદર્શીને લેખ પણ મળી આવ્યા છે એટલે પ્રિયદર્શીએ તીર્થકરોની નિર્વાણભૂમિ પર કોતરાવેલા હસ્તિન દૃષ્ટિએ પણ સાંચી, ભગવાનની નિશુભૂમિ કરે છે.
હવે દરેક નિરીક્ષકના દિલમાં ઉદ્ભવી શકે એવો સૌથી મહત્વને પ્રશ્ન તો એ છે કે, જો આંચી ભગવાનની ખરી નિર્વાણભૂમિ છે નો પછી જેને સમાજમાં પરંપરાથી તેની પૂજા કેમ નથી થતી આવતી? ને સાંચીને બદલે વર્તમાન પાવાપુરી ભગવાનની નિર્વાણભૂમિ તરીકે ધાણે, કયારે અને કેમ ઠેરવી દીધી ? આ પ્રશ્નનો ખુલાસો નીચેના વર્ણનમાંથી સાંપડી રહેશે. - - ઇ. સ. પૂર્વે ચર૭માં ભગવાન સાંચીમાં નિર્વાણ પામ્યા. તે સમયે તેમના નિર્વાણ સ્થળ પર સ્લેપ બંધાવાને સાંચીમાંથીજ દીપેત્સવના દીવા પ્રગટાવવાની શરૂઆત થઈ. ઈ. સ. પૂર્વે ૩૬૪ માં જન સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત મૌર્યે સચીના ઉપર્યુક્ત સ્તૂપને ભવ્ય અને કલાત્મક રૂપ આપ્યું. તે સમયે તે જેનોનું પવિત્ર યાત્રાધામ લેખાતું જ હતું
તે પછી સમ્રાટ પ્રિયદર્શીના સમયમાં તે મૂળ સૂપની આસપાસ કઠેરા કરાવવામાં આવ્યા ને ભવ્ય રથો બનાવવામાં આવ્યા. સાથેસાથ ભગવાન મહાવીરના ગણધરના તેમજ અન્ય મશહૂર જૈન મુનિ
31; ' पियदति राया-(संचिय १) महमत आहे
२ भिखुनं च भिखुनिनं नातिपुतस ૨ .તિ હિલ વ..ત્રિ – િ સંઘ ४ ममेधति भिखु वा भिखुनि वा उदाता ५ ति दुसानि सनंधापयितु अनावा६ मसि वासपेतविये इच्छा हि मे कि ७ ति संघ समगे चिलथिकित सि याति ..
