________________
આર્યાવર્તની અમરવેલ
૧૯૭ એક જાતની વનસ્પતિ. પારસ પીપર. સફેદરંગી કેળું અને કબૂતર છે. જેનું વર્ણન વૈદકગ્રન્થમાં નીચે મુજબ છે. ૧
પારસ પીપરના ગુણદોષ નીચે મુજબ છે. ૧ કોળાના ગુણદોષ–8. - ને માંસના ગુણ્ષ પાછલા પૃષ્ઠ પર આપી દીધા છે. . હવે શ્રી વીર પ્રભુના દાહ રોગને માટે વિચાર કરતાં એ તો માલુમ પડે છે, કે તેમણે લીધેલ ઔષધિ તે પક્ષોનું મસ નહિ પણ પારાપત વનસ્પતિ યા પારસ પીપર યા કેળાનુ ફળ જ હેવુ જોઈએ.
ભગવતી સૂત્રના પ્રાચીન ચૂર્ણિકાર અને ટીકાકારોએ પણ ઉકત -પાઠનો અર્થ કુષ્માંડા ફળ તરીકે જ કર્યો છે.
कपोतकः पक्षिविशेषः तद ये फले वर्णसा धातू ते कपोते कुष्मांडे हस्त्रे कपोते कपोतके ते च शरीरे वनस्पतिजोवदेहत्वात् कपोतशरीरे ! अथवा अकरोतशरीरे इव धूसरवर्णसाधा
देव कपोतक-शरीरे कुरुमांडफले एव । ते उस्कृते-संस्कृते । - “સેfઉં નો અત્તિ ” ગ્રંહ્મપાયા!”
એટલે કે ગની સમાનતાના કારણથી કાળાના ફળને કેત કહેવામાં આવે છે.
૧ “પ્રજાપd ગુમધુર હવાવિાતનુI (સુબ્રુસ હિના ) - ( ૨ પરિશ ટુ નિgઃ કૃમિ દ્વારા પા (ભાવપ્રકાશ)
- a s કો મરો મૂછે વાચક સ્વાદુ મકરાર / ૬ - ૩ “વિત્ત તેy Hવું વર્ષ મધ્ય ! ! ___ शुक्लं लघूष्णं सक्षारं दीपनं वस्तिशोधनम् ।। २१३ ॥ सर्वदोषहरं हृद्यं पध्यं चेताविकारिणम् ॥ २१४ ॥
૧ (સુશ્રુત અધ્યાય ૪૬ ફલવર્ગ
'
