________________
૨૨૮
શ્રી લધુત્રસમાસ વિસ્તરા સહિત. હોવાથી સર્વમળી ચાર તેરણ (દ્વારવિશેષ) છે, તે દરેક તરણુ બે ગાઉ ઉંચુ અને એક ગાઉ વિસ્તારવાળું છે.
અવતર:--આ ગાળામાં જંબૂવૃક્ષની શાખાઓ વિગેરે કેવી છે? તે દર્શાવાય છે. तस्स य साहपसाहा, दला य बिंटा य पल्लवा कमसो। सोवन्न जायरूवा, वेरुलितवणिज्जजंबुणया ॥ १३९ ॥
શબ્દાર્થ – તત્સ તે જંબૂવૃક્ષની
સોજોનાની સપનહીં=શાખા અને પ્રશાખા નાયવી=જાતરૂપ, સુવર્ણની ટ્રસ્થા=પત્ર
વેસ્ટિ=વૈર્યની વિંટા=બીટ, પત્રને મૂળભાગ.
તળિક્તપનીય સુવર્ણની વિ=પલ્લવ, ગુચ્છા
નવુળયા=જાંબૂનદ સુવર્ણના
સંસ્કૃત અનુવાદ तस्य च शाखाः प्रशाखाः पत्राणि च बिंटानि च पल्लवाः क्रमशः । सौवर्णाः जातरूपा वैडूर्यतपनीयजाम्बूनदाः ॥१३९ ॥
વાર્થ –તેની શાખાઓ સુવર્ણની (રૂપાની), પ્રશાખાઓ જાતરૂપ સુવર્ણની, પત્ર વૈર્યનાં નીલવણે બીંટ (પત્રનાં મૂળ) તપનીય સુવર્ણમય હોવાથી રક્તવર્ણ, અને ગુચ્છા જાંબુનદ સુવર્ણના હોવાથી કિંચિત્ રક્તવણે છે. ૧૩૯
વિસ્તર–જંબવૃક્ષની ચાર મહાશાખાઓ જે ચાર દિશિમાં છે તે સુવની પીતવણે, અને તેમાંથી નિકળતી નાની શાખાઓ જાતરૂપ સુવર્ણની કંઈક શ્વેતવણે છે, શેષ ગાથાવત સુગમ છે.
અવતર:–આ ગાળામાં જ વૃક્ષની મધ્યશાખાવિગેરે કેવાં છે? તે દર્શાવાય છે. ૧ ક્ષેત્રસમાસની પજ્ઞવૃત્તિમાં તત્ર સુવ ચે એ અર્થ હેવાથી રૂપાની શાખ.
૨ ગુચ્છા એ અર્થ ક્ષેત્રલોકપ્રકાશ વિગેરેમાં છે, અને તે બેચાર નાની પ્રતિશાખાઓ મળીને ગુચ્છ જાણ, પરંતુ પત્ર કે ફળના ગુચ્છા સમજવા યુક્ત નથી, અર્થાત ચાર મેટી શાખાઓમાંથી અનેક નાની પ્રતિશાખાઓ નિકળી અને પ્રતિશાખામાં ઠામઠામ ઘણી હાની શાખાઓ ભેગી મળીને એક જ સ્થાનમાંથી પ્રગટ થઈ હોય તે અહિં ગુચ્છા અથવા પલવ જાણવા
