________________
મહાનદીઓનુ` વર્ણન.
૭
૪૦ રમ્ય૦ નવી—-પ્રારંભમાં ૨૫ ચેાજન અને પર્યન્તે ૨૫૦ ચેાજન પટવાળી, તથા પ્રાર ંભે ૨ ગાઉ અને પર્યન્ત ૫ ચેાજન ઊંડી છે.
સીતોવા સીતાપ્રારંભમાં ૫૦ યાજન અને પર્યન્તે ૫૦૦ યેાજન પટવાળી છે, તથા પ્રારંભે ૧ ચેાજન ઉંડી અને પર્યન્તે ૧૦ ચેાજન ઊંડી છે.
હવે આ વિસ્તાર અને ઉંડાઇના વાસ્તવિક સબંધ જો કે કહ્યા પ્રમાણે દામ ઠામ તેટલા પ્રમાણનેજ મળે એમ નહિં, પરન્તુ ગણિતજ્ઞાએ વિસ્તાર કેટ્ટક ગણિત પ્રમાણે અને ઉંડાઈ તથા વિસ્તાર બન્ને કર્ણ ગતિએ કહ્યા છે. તે કાટ્ટક ગણિત તથા કર્ણ ગતિ અન્યગ્રંથેાથી જાણવી.
અવસર:---પૂર્વે ૫૫-૫૬ ગાથામાં એ બાહ્યક્ષેત્રની ચાર નદીઓની ગતિ કહીને શેષ પાંચ મહાક્ષેત્રની ૧૦ મહાનદીએની ગતિ કહેવાની બાકી હતી તે હવે આ એ ગાથામાં કહેવાય છે.~~~
पण खित्तमहणईओ, सदारदिसिदहविसुद्धगिरि अद्धं । તંતુળ માલમ્મીäિ, શિયાળઅ ંડનુ નિયતિ ॥ ૧૮ ॥ णिअजिव्भिअपिहुलत्ता, पणवीसंसेण मुत्तु मज्झगिरिं । जाममुहा पुवुदहिं, इअरा अवरोअहि मुविंति ॥ ५९ ॥ શબ્દાઃ
પળ ચિત્ત-પાંચ ક્ષેત્રની માર્રો--મહાનદીએ
સદ્દારિસિ–પેાતાના દ્વારની દિશામાં રહેલા વિમુદ્ધ-દ્રહપ્રમાણને બાદ કરેલ ગિરિજ્ઞઢું–એવા ગિરિના અર્ધ ભાગ સુધી
નિિિમત્ર-પેાતાની જિકિાની વિદુત્તા-પહેાળાઈથી
પાત્રીસ અંશે --પચીસમા ભાગે મુક્ષુ-મૂકીને, છેડીને
માિિર-ક્ષેત્રના મધ્યમાં રહેલા પર્વતને નામમુહા-યામમુખી, દક્ષિણમુખી નદીઓ
૧૩
તંતુળ-જઇને, વહીને
સનિીટ્ટિ-પેાતાની જિવ્હિકામાં થઇને નિકત્રિ-પાત પાતાના નામવાળા વંદેમ-કુંડામાં
જિન્નતિ-પડે છે.
પુષ્વ ૩f-પૂર્વ સમુદ્રને ફ્ઞા-અને બીજી નદીએ, ઉત્તર સુખી નદીએ અવર૩-અપરાધિને, પશ્ચિમ
સમુદ્રને વિંતિ-મળે છે, જાય છે.
