SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 391
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३७४ चुगवीर-निबन्दावली होने पर भी तत्त्वज्ञानी वीतरागियोंके पुण्य-पापका बन्ध इसलिये नहीं होता कि उनके दुख-सुखके उत्पादनका अभिप्राय नहीं होता, वैसी कोई इच्छा नही होती और न उस विषयमे प्रासक्ति ही होती है, तो फिर इससे तो अनेकान्त-सिद्धान्तकी ही सिद्धि होती हैउक्त एकान्तकी नही । अर्थात् यह नतीजा निकलता है कि अभिप्रायको लिये हए दुख-सुखका उत्पादन पुण्य-पापका हेतु है, अभिप्रायविहीन दुख-सुखका उत्पादन पुण्य-पापका हेतु नहीं है। अत उक्त दोनो एकान्त मिद्धान्त प्रमाणसे बाधित हैं, इष्टके भी विरुद्ध पडते हैं और इमलिये ठीक नही कहे जा सकते। ___ इन आपत्तियोसे बचने आदिके कारण जो लोग दोनो एकान्तो. को अगीकार करते हैं, परतु स्याद्वादके सिद्धातको नही मानतेअपेक्षा-अनपेक्षाको स्वीकार नही करते-अथवा अवाच्यतेकान्तका अवलम्बन लेकर पुण्य-पापकी व्यवस्थाको 'प्रवक्तव्य' बतलाते है उनकी मा यतामे- "विरोवान्नामय काम्य स्याद्वाद-न्याय विद्विषाम् । अवाच्यतेकान्तऽप्युक्तिनावाच्यामांत युज्यत ।।" इस कारिका ( न० ६४ ) के द्वारा विरोधादि दूषरण देनेके अनन्तर, स्वामी समन्तभद्रने स्व-परस्थ सुख-दु खादिकी दृष्टिसे पुण्यपापकी जो सम्यक् व्यवस्था अर्हन्मतानुसार बतलाई है उसकी प्रतिपादक-कारिका इस प्रकार है - विशुद्धि-सक्लेशाग चेत्स्व-परस्थ सुखाऽसुखम् । पुण्य-पापासवौ युक्ती न चद् व्यर्थस्तवाऽहत |५|| इसमे बतलाया है कि-'महन्तके मतमे सुख-दुख आत्मस्थ हो या परस्थ -अपनेको हो या दूसरेको-वह यदि विशुद्धिका अग है तो उस पुण्यास्रवका, सक्लेशका अग है तो उस पापास्रवका हेतु है, जो युक्त है--सार्थक अथवा बन्धकर है-और यदि विद्धि तथा सक्लेश दोनोमेसे किसीका अग नहीं है तो पुण्य-पापमेसे किसीके
SR No.010664
Book TitleYugveer Nibandhavali Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJugalkishor Mukhtar
PublisherVeer Seva Mandir Trust
Publication Year1963
Total Pages485
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy