________________
- तत्त्वार्थ ૮૮
'काले विनये बहुमाने उपधाने तथा अनिहिये।
व्यञ्जनेऽर्थे तदुभये अष्टविधो ज्ञाने आचारः ॥१॥ इति, शङ्कादिदोपत्र जितं तत्वार्थश्रद्धानं दर्शन दिलय उच्यते, सच-सम्यग्दर्शन; विनयः शुश्रूषणाऽनत्याशातनभेदाद् द्विविधः २, तथा तीर्थछन् मणीतस्य धर्मस्या. ऽऽचायौं-पाध्याय-स्थविर-कुलाण - संघ-ऋषणसाम्भोमिकसनोज्ञानाचाऽनाशा तना घशम संवेग-वैराग्याऽनुकम्पाऽऽस्तिक्यानि च सम्यग्दर्शनविनयो वोध्यः ज्ञानदर्शनवतः पुरुषस्य चारित्रे विज्ञाते सति तान् पुरुषे पावत आदरातिशयकरणम्-द्रव्यमावत: स्वयं चारित्रानुष्ठानञ्च चारित्रचिन्य उच्यते । स चारित्रविनयः पञ्चविधः, सामायिकचारित्रविलय:-छेदोपस्थापन चारित्रविनय:___ काल, विनय, बहुमान, उपधान, अनिल न, शब्द अर्थ और उभय-हान्दार्थ, थाह आठ मर का ज्ञानजिन्य है।
शंका आदि दोषों देह सहित तत्वार्थ का बहाल दर्शनविनय कहलाता है। शुश्रूषण और अपत्याशातला के भेद से वह दो प्रकार का है। तीर्थर द्वारा गुणीत धर्म की आशातला म फरमा लथा आचार्य उपाध्याय, स्थविर शैक्ष, ग्लान, तपस्वी, सालिका, झुल, गण संघ, एवं मेनोज्ञ श्रमणो की आशातना न करता तथा प्रशस, संवेग, वैरा:: ग्य अनुकम्पा आस्तिस्य यह हम्यग्दर्शनधिनय है।
ज्ञाल दर्शनवान् पुरुष के चारिन का ज्ञान होने पर उस पुरुष का अतिशय आदर करना तथा द्रव्य भाव से स्वयं चारित्र झा अनुष्ठान करना चारित्र विनय है। चारित्र विलय के पांच भेद हैं-लामाथिक चरित्र विनय, छेोपस्थापन चारित्रविनय, परिवार विशुद्धिक चारित्र
કાળ, વિનય, બહુમાન, ઉપધાન અનિહૂનવ શબ્દ અર્થ અને ઉભય શબ્દાર્થ–આ આઠ પ્રકારના જ્ઞાનવિનય છે.
શંકા વગેરે દેથી રહિત તત્વાર્થની શ્રદ્ધા દર્શનવિનય કહેવાય છે. શુશ્રુષણ અને અનન્યાશાતનાના ભેદથી તે બે પ્રકાર છે. તીર્થકર દ્વારા પ્રણીત ધર્મની અશાતના ન કરવી તથા આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સ્થવિર, શૈક્ષગ્લાન તપસ્વી, સાધમિક, કુળ, ગણ, સંઘ અને મને શ્રમણની અશાતના ન કરવી તથા પ્રશમ, સંવેગ, વૈરાગ્ય, અનુષ્પા અને આસ્તિ આ સમ્યગદર્શનવિનય છે.
જ્ઞાન-દર્શનવાન પુરૂષના ચારિત્રનું જ્ઞાન થવાથી તે પુરૂષને અતિશય આદર કરે તથા દ્રવ્ય-ભાવથી યં ચારિત્રનું અનુષ્ઠાન કરવું ચારિત્રવિનય છે ચારિત્રવિનયના પાંચ ભેદ છે--સામાયિક ચરિત્રવિનય છેદે પસ્થાપન ચારિત્ર
