________________
४७२
तस्वार्थसत्रे स्वहस्तगतपाने पतति सुखमध्ये वा गच्छति, यस्मिन् वस्तुनि गृहीते वा लोभादि कषायादिकमुपजायते तस्य सर्वस्य वस्तुनरत्यागो विवेकनाम प्रायश्चित्तं बोध्यम् ४ नियतकालं कायस्य-बाचो-मनसश्च त्यागरूपः कायोत्सर्गः व्युन्सर्गनाम पायश्चित्तम् ५ एवञ्चाऽनशनाऽवमौदर्य भिक्षाचर्यारसपरित्यागविविक्तशय्याऽऽसन कायक्लेशरूपं वाह्य पविधं तप स्तपोनास प्रायश्चित्तम् इति फलितम् ६ दिवसएक्ष-मासादिना दीक्षा-पर्यायच्छेदनं छेदोनाम प्रायश्चित्तम् दिवस-पक्ष-मासादि. विभागेन दीक्षास्वीकरणमित्यर्थः ७ पुनमहावबारोपणं मूलं नाम मायश्चित्त मुच्यते
४ विवेक-दोषयुक्त अन्न, पानी, उपकरण आदि का वर्णन करना विवेक नामक प्रायश्चित्त है । जिस वस्तु का त्याग कर रक्खा हो वह अपने पात्र में पडजाय अथवा मुख में चलीजाय अथवा जिस वस्तु का ग्रहण करने पर लोभ आदि कषायों की उत्पत्ति होती है, उस वस्तु का उत्सर्ग-त्याग कर देना विवेक नामक प्रायश्चित्त है।।
(५) व्युत्सर्ग-नियमित समय पर्यन्त काय, वचन और सन का त्याग करना कायोत्सर्ग या व्युत्सर्ग प्रायश्चित्त है।
(६) तप-अनशन, अवमौदर्य, भिक्षाचर्या रसपरित्याग, विविक्त शय्यासन और कायक्लेशरूप छह प्रकार का तप करना तप नामक प्रायश्चित्त है।
(७) छेद-दिवस पक्ष, मास आदि की दीक्षा का छेदन करना अर्थात् उसे कम कर देना छेद नामक प्रायश्चित्त है।
(४) विवे-होषयुद्धत मन्न, पाणी, 6५४२६४ महिना त्यास २। વિવેક નામક પ્રાયશ્ચિત્ત છે. જે વસ્તુને ત્યાગ કરી દીધું હોય તે પિતાના પાત્રમાં પડી જાય અથવા મેઢામાં આવી જાય અથવા જે વસ્તુનું ગ્રહણ કરવાથી લાભ આદિ કષાયોની ઉત્પત્તિ થાય છે તે વસ્તુને ઉ સર્ગ–ત્યાગ કરી દેવે વિવેક નામક પ્રાયશ્ચિત્ત છે.
(૫) વ્યુત્સર્ગ–નિયમિત સમય સુધી કાયા, વચન અને મનને ત્યાગ કરે કાયોત્સર્ગ અથવા વ્યુત્સર્ગ પ્રાયશ્ચિત્ત છે.
(6) त५-मनशन, भौय, मिक्षायर्या २सपरित्या, विविकृत શસ્યાસન અને કાયકલેશ રૂપ છ પ્રકારના તપ કરવા તપ નામક પ્રાયશ્ચિત્ત છે.
() છેદ-દિવસ, પક્ષ, માસ આદિની દીક્ષાનું છેદન કરવું અર્થાત તેને ઓછા કરી નાખવા છેદ નામક પ્રાયશ્ચિત્ત છે,
