SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 70
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तस्वार्थ खलु-हरिणक्षेचाऽपि सन्धाय 'हनिम' इति वाणं प्रक्षिपनि यस्तु-स्थाणुं विध्यामि इत्येवमभिसन्धाय पाणममुञ्चत विनिपातितश्च मागन्तिरालय: मृगः कपोतो वा शेन-दाणेन सत्र समानमाणातिपातक्रिययोरप्यनपोर्घातकयो निमित्तविशेषाद कर्मवन्धविशेषो सबसि । तत्र पूर्वस्य घातकस्याधिका कर्मवन्धो भवति, परस्य च सावकारय माणाविपातापभिसन्धिरहितस्य पायादि प्रमादवशवर्तिनः पूर्वाऽल्पा एहमवन्धो भवति, यखोहि राग-द्वेष विना वाणस्य प्रक्षेपो न सम्भवति । रागमः पाहो - सोध्या, तथाहि-अज्ञानसन्देह मिथ्याज्ञानरागद्वेष स्मृत्यनवस्थान धर्मास्नादर योग दुष्प्रणिधान भेदादष्टविधः प्रमादः उत्कट कपायलेश्यावळाधान हवार्थ-एक मनुष्य हिरण को मारने के विचार से याण फेकताहै और उसले हिरण विध जाता है दूसरा मनुष्य किसी टुंठ को वेधने हे उद्देश्य से थापा छोडता है किन्तु बीचमें कोई मृग या कबूतर उससे विध जाला है। यधपि इन दोनों घातकों की प्राणातिपात क्रिया ऊपरी दृष्टि ले सम्मान प्रतीत होती है, किन्तु आन्तरिक अध्यवसाय में भेद होने के कारण उनके कर्मबन्ध में भेद होता है। पहले घातक को कर्म फा बन्ध अधिक एवं तीव्र होता है जब कि दूसरे घातक को, जो हिंसा धारने का इरादा नहीं रखता, किन्तु प्रमाद और कषाय के वशीभूत है, अल्प कर्मबन्ध होता है, क्योंकि राग-द्वेषके विना वाण का प्रक्षेपण नहीं हो सकता और राग-द्वेष भी एक प्रकार का प्रमाद ही है। प्रमाद् के आठ भेद कहे गये हैं-(१) अज्ञान (२) नन्देह (३) मिथ्याज्ञान (४) જવી. આ જ્ઞાતભાવ અને અજ્ઞાતભાવથી કર્મબન્ધમાં વિશેષતા થઈ જાય છે. ઉદાહરણર્થ–એક માણસ હરણને મારવાના ઈરાદાથી બાણ ફેંકે છે, તેનાથી હરણ વિધાઈ જાય છે. બીજો માણસ કઈ થડને વિંધવાના આશયથી બાણ ફેંકે છે, પરંતું વચમાં કોઈ મૃગ અથવા કબૂતર તેનાથી વિંધાઈ જાય છે. જો કે આ બંને ઘાતકની પ્રાણાતિપાત ક્રિયા ઉપર છલેથી એક સરખી પ્રતીત થાય છે, પરન્તુ આન્તરિક અધ્યવસાયમાં ભેદ હોવાના કારણે તેમના કમબન્ધમાં ભેદ હોય છે. પહેલા ઘાતકને કમને અન્ય અધિક અને તીવ્ર હોય છે, જ્યારે બીજા ઘાતકને કે જે હિંસા કરવાને ઈરાદે રાખતું નથી, પરન્તુ પ્રમાદ અને કષાયને વશીભૂત છે, અ૫ કર્મબન્ધ થાય છે, કારણ કે રાગદ્વેષ વગર બાણ ફેંકી શકાતું નથી અને રાગદ્વેષ એ પણ એક પ્રકારને प्रभा । छे. भन भाइ ले ४ामां माया छ-(१) अज्ञान (२) सन्स (3) मियाज्ञान (४) २ (५) देष (6) मृत्यनवस्थात-भूति न
SR No.010523
Book TitleTattvartha Sutra Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKanhaiyalal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1973
Total Pages895
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size73 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy