________________
६५६
तत्त्वार्थ सूत्रे
यवितव्यम्, कथञ्चिदुदितायाः कपटरूपाया मायायाः विफलतां कुर्यात् ३ एवं ल' समतिसंत्री नताप स्तावत् - लोभस्योदय निरोधरूपम्, उदयप्राप्तस्य लोभस्य विफलीकरणम् अन्तः संयोपनरूपं वा लोभमनिसंलीनता तप उच्यते, यथा- परस्व ग्रहणलालसारूपो लोभो-न उदयेत तथा यत्नं कुत्, यदि कथञ्चित् कस्मिंश्चित्वस्तुनि लोभ उदितः स्वात् तदा तं विफलं विदध्यात् ४ इति भावः ॥ २० ॥ नियुक्त - पूर्व खल- प्रतिसंलीनता तपश्चतुर्विधत्वेन प्ररूपितम्, तत्र - प्रथमस्येन्द्रियप्रति संलीनता तपः पञ्चविधत्वेन सविशदं निरूपणं कृतम्, सम्प्रति-क्रमप्राप्तस्य कपायमतिसंलीनतारूप तपसः खलु चतुधित्वेन रूपणं वर्तुमाह- 'कसाथ पडिलीणया तवे चचिव कोहपडिलीणयाहमेयओ इति । कपायप्रतिसंलीनता तपः- कपाषाणां क्रोधादीनां प्रतिसंलीनता संगोपनशी लवा कपायमसिंळीनता, तद्रूपं तपः खलु चतुर्विधं भवति तद्यथा - क्रोधमतिसंलीला है। इसी प्रकार लोभ को उत्पन्न न होने देना और उत्पन्न हुए लोभ को विफल कर देना को ममतिसंलीनता तप कहलाता है। ऐसा यत्न करना चाहिए कि परक्षीय वस्तु को ग्रहण करने की लालसा रूप लोभ उत्पन्न ही न हो, फिर भी किसी प्रकार किसी वस्तु का लोभ उत्पन्न हो जाय तो उसे निष्फल करना चाहिए | २० ||
सत्यार्थनियुक्ति - - पहले प्रतिसंलीनता तप के चार भेदों का कथन किया गया था। उनमें ले प्रथम इन्द्रियप्रतिसंलीनता तप के चार भेदों का विशद प्ररूपण किया जा चुका, अब कम प्राप्त कषाय प्रतिसंलीनता तप के चार भेदों का निरूपण करते हैं
कषायप्रतिसंलीनता तप के चार भेद है, जो इस प्रकार हैं - ( १ ) દેવી માયાપ્રતિસ લીનતા છે. એવી જ રીતે લેલને ઉત્પન્ન ન થવા દેવા અને ઉત્ત્પન્ન થયેલા લાભને નિષ્ફળ કરી દેવા લેભપ્રતિસ લીનતા તપ છે. એવા પ્રયત્ન કરવા જોઈએ કે પારકી વસ્તુને ગ્રહણ કરવાની લાલસા રૂપ લેભ ઉત્પન્ન જ ન થાય, આમ છતાં સંજોગવશાત્ કાઈ વસ્તુને લેાભ ઉત્પન્ન થઇ જાય તે તેને નિષ્ફળ મનાવવા જોઇએ ! ૨૦ ॥
તત્ત્વાર્થી નિયુક્તિ—પહેલા પ્રતિસ’લીનતા તપના ચાર ભેદ્દાનું કથન કરવામાં આવ્યુ હતુ. તેમાથી પ્રથમ ઇન્દ્રિયપ્રતિસ'લીનતા તપના પાંચ ભેદોનુ વિસ્તારપૂર્વક પ્રરૂપણુ કરવામાં આવી ગયુ, હવે ક્રમપ્રાપ્ત કષાય પ્રતિસલીનતા તપના ચાર ભેદનું પ્રરૂપણ કરીએ છીએ
કષાય પ્રતિસ લીનતા તપના ચાર ભેદ આ પ્રમાણે છે-(૧) ક્રાયપ્રતિ
