________________
तत्वार्थसूत्रे
१९४
योगो ऽभिलापकरण कामभोगाशंसामयोगः, रुचिरविषयस्पृहयालुतेत्यर्थः ५ इत्येते पश्वजीविताशंसादयो मारणान्तिकसंलेखना जोषणाया अतिचारा बोध्याः । एवञ्च पञ्चाणुत्रतेषु त्रिगुणत्रतेषु चतुःशिक्षावदेषु मारणान्तिकसं लेखनाजोपणासु च सर्व सम्मिलित्रयोदशव्रतेषु प्रत्येकं पञ्च पञ्चातिचारैः पञ्चपष्टिरविचाराः पूर्वोक्तरीत्या मरूपिताः, ते च सर्वेऽतिचाराः सर्वथाऽणुव्रतशीलत्रतधारिभिः परिहर्तव्याः । यद्यपि सम्यक्त्वस्याऽप्यविचार पञ्चकस्य सद्भावेन सप्तति संख्यकाः सर्वेऽतिचारा भवन्ति न तु पञ्चपष्टि संख्यका एव - तथापि - मूळप्रासाद पीठ रचनावत् सम्यक्त्वतम् अणुव्रतादीनामाधारो वर्तते तस्मात्तस्याऽऽधारत्वादूव्रतशीलेषु न तदतिचारग्रहणं भवति । एवञ्च - उक्तरीत्या बहुपायदर्शनात्काम कहलाते हैं और स्पर्शन, दखना तथा घ्राण इन्द्रियों के विषय अर्थात् गंध, रस और स्पर्श भोग कहलाते हैं । इन काम और भोग की इच्छा करना कामभोगाशंसाप्रयोग है। तात्पर्य यह है कि मनोज्ञ विषयों की कामना करना कामभोगाशंसाप्रयोग है ।
इस प्रकार पांच अणुव्रतों के, तीन गुणवतों के चार शिक्षाव्रतों के तथा मारणान्तिकसंलेखनाजोपना के, सब मिलकर तेरह व्रतों के पांच-पांच अतिचार होने से १३५ = ३५ अतिचार हुए। इन सब का प्ररूपण किया जा चुका। इन सब का अणुव्रतधारी एवं सप्त शीलधारी आवक को परिहार करना चाहिए । यद्यपि सम्यक्त्व के भी पाँच अतिचार हैं, इस कारण अतिचारों की संख्या पैंसठ नहीं सत्तर होती है, तथापि सम्यक्त्व, महल की नींव की तरह व व्रतों का आधार
| अतएव व्रतों के अतिचारों के साथ उसके अतिचारों की गणना કહેવાય છે અને સ્પન, રસના (જીભ) તથા ઘ્રાણુ ઇન્દ્રિયેાના વિષય અર્થાત્ અધ, રસ અને સ્પ ભેગ કહેવાય છે. આ કામ અને લેગની ઇચ્છા કરવી કામલેગાશ સાપ્રચાળ છે. તાત્ય એ છે કે મનેાજ્ઞ વિષયેાની કામના કરવી કામણેાગાશ’સાપ્રયોગ છે.
આ રીતે પાંચ અણુવ્રતાના ત્રણ ગુણુતાના, ચાર શિક્ષાત્રતાના તથા મારણાન્તિકસ‘લેખના જોષણાના,? બધાં મળીીને તેર ત્રતાના પાંચ-પાંચ અતિચાર ઢાવાથી ૧૩૪૫=૯૫ અતિચાર થયા આ ખાતું પ્રરૂપણ કરવામાં આવ્યુ
આ મધાના અણુવ્રતધારી અને સપ્તશીલધારી શ્રાવકે ત્યાગ કરવા જોઈ એ. જો કે સમ્યકૂત્ત્વનાં પણ પાંચ અતિચાર છે આથી અતિચારાની સખ્યા પાંસઠ નહીં સીત્તેર થાય છે, તે પણુ સમ્યકૃત્ત્વ, મહેલના પાયાની જેમ ખધા તેને આધાર છે. આથી તેના અતિચારાની સાથે તેના અતિચારાની
