________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ २. ४३ तृतीयस्याणुवतस्य पञ्चातिचारनि० ३२९. ... णानां कर्तरिकादीनां प्रयोगस्तस्करप्रयोगो बोध्यः । एवविधमुपकरणं नाणुरतिना सम्पादनीयं, नवा-विक्रेतव्यम् २ विरुद्धराज्यातिक्रमश्च-परस्परं विरुद्धयोः .. राज्ञोः राज्याऽतिक्रमणम् -उल्लङ्घनम् एकतरराज्यबासिनो लोभाद् द्वेषाद्वाऽन्यस्य , राज्ये वस्तूनि व्यवहरन्ति अन्यराज्यनिवासिनो पा तदितर राज्यं विनाज्ञां .. गच्छन्ति इत्येवं विरुद्धराज्यातिक्रमो बोध्या परस्परं विरुद्धराज्य कृत श्वस्थो.. ल्लङ्घनात्मकं सर्वमपिदानाऽऽदानादिक स्तेय युक्तम् तस्मात्-खलु विरुद्धराज्या. तिक्रमो न कर्तव्यः ३ कूट तुला कूटमानकरणम् शेटकादि प्रस्थादिकं काष्ठादिरचितपात्रविशेषो चा मानं तुलादिक मुन्मानञ्च यूनेनतेनेनरेभ्यो धान्य सुवर्णादिकं .. अपहरण के उपकरण कनरनी आदि के प्रयोग को लस्कर प्रयोग कहते -- हैं। अणुव्रती को ऐसे उपकरण न बनाना च हिए और न वेचना चाहिए
(३) परस्पर विरोधी दो राजाओं का राज्यातिक्रम-उल्लंघन करना विरुद्ध राज्यातिक्रम हैं । किसी एक राज्य के निवासी लोभ या द्वेष के कारण दूसरे राज्य में वस्तुओं का क्रय-विक्रय करते हैं, या अन्य राज्य के निवाली दूसरे राज्य में बिना आज्ञा के चले जाते हैं । इस प्रकार विरुद्ध राज्यातिन समझना चाहिए । तात्पर्य यह कि परस्पर विरोधी राज्यों द्वारा की गई व्यवस्था का उल्लंघन करके दान-आदान आदि करना स्तेय (चोरी) है अतः ऐसा नहीं करना चाहिए। '
(४) सेर मन आदि तथा लकडी आदि के बने हुए नाप मान कहलाते हैं और तराजू आदि उन्माद कहलाते है। छोटे मान उन्मान से दूमरे को धान्य या स्वर्ण आदि देना और बडे से अपने કાતરવું વગેરેના પ્રયોગને તસ્કરપ્રવેગ કહે છે અણુવતીએ આવા ઉપકરણ ન તે બનાવવા જોઈએ અથવા ન વેચવા જોઈએ.
(૩) પરસ્પર વિરેાધી બે રાજાઓનું રાજ્યાતિકમ ઉલ્લંઘન કરવું વિરૂદ્ધ ૨.જ્યાતિક્રમ છે. કોઈ એક રાજ્યના નિવાસી લોભ અથવા ઈષ્યના કારણે બીજાના રાજ્યમાં વરતુઓને કય-વિક્રય કરે છે અથવા અન્ય રાજ્યના નિવાસી બીજાના રાજ્યમાં વગર ઉજાએ ચાલ્યા જાય છે. આ રીતે વિરૂદ્ધ રાજ્યાતિકમ સમજવું જોઈએ. તાત્પર્ય એ છે કે પરસ્પર વિરોધી રાજ્ય દ્વારા કરવામાં આવેલી વ્યવસ્થાને અનાદર કરીને દાન-આદાન વગેરે કરવા स्तेय (यश) छ साथी 41 मारे । ४२७ नये.
., (४) से२, ११ मावि तथा al.! वगेरेना मनावर भा५, भान કહેવાય છે અને નવા વગેરે ઉન્માન કહેવાય છે. નાના માન-ઉન્માનથી
त० ४२
