________________
दीषिका-नियुक्ति टीका अ. ७ सू. १० सम्यग्दृष्टेः पञ्चातिचाराः - ३०७ परिचयात्मको वोध्यौ, तावपि सम्यग्दृष्टेरविचारो भवतः तत्र-भावतोऽन्यात्मगुणप्रकर्पोद्भावनरूपा प्रशंसा सोपधिकनिरुपधिकं च गुणवचनं संस्तवः । अभिगृहीतमिथ्याष्टिस्तावत् अभिमुखं गृहीताऽभिगृहीतादृष्टिः, यथा-'इमेव तत्वम्' इति सौगवादिवचनम्, अनेकापि-अभिमुख्येन गृहीताष्टिः सर्व प्रवचनष्वेव स समीचीनदृष्टिः अनभिग्रहीत मिथ्याष्टि रुच्यते, मिथ्यादर्शनं खल नानाप्रकारकं सचायते, मोहनीयकर्मवैचित्र्याद नयाना-सानन्त्यात् । तत्रकेचित क्रियावादिनः सन्ति, क्रिया कधीना कारं विना नोपचते, इत्यात्माऽधिष्ठितशरीरसलवायि क्रियावादिन आत्माऽरितत्वादि प्रतिपचारस्तेऽशीत्यधिक
और विनयवादियों की प्रशंसा रूप और परिचय रूप है अर्थात् मिथ्याष्टियों की प्रशंसा करना पर पापण्ड प्रशंसा और उनके साथ परिचय करना परमाण्ड संस्तव है । ये दोनों भी सध्यदर्शन के अतिचार है। सावपूर्वक दूसरे के अथवा अपने गुणों का प्रकर्ष प्रकट करना प्रशला कहलाता है और लोपधिक या निरूपधिक गुणवचन को संस्तव कहते है। अनिमुख गृहीत दृष्टि अभिगृहीता दृष्टि है, जैसे यही तस्व है। इस प्रकार लौगत आदि के वचन सभी प्रवचनों को समीचीन समझना अभिगृहीत मिथ्यादृष्टि कहलाती है। .
मोहनीय कर्म की विचिन्नता के कारण तथा नयों अनन्त होने के कारण मिथ्यादर्शन अनेक प्रकार का होता है। कोई कोई नियामादी होते हैं। क्रिया कर्ता के अधीन है, कर्ता के बिना यह हो नहीं सकती। इसे प्रकार आत्माले अधिष्ठित शरीर ले ललकाय संबंध ले क्रिया रहती પ્રશંસા રૂપ અને પરિચય રૂપ છે, અર્થાત્ મિથ્યાષ્ટિઓની પ્રશંસા કરવી પરપાવંડ પ્રશંસા છે અને તેમની સાથે પરિચય કરો પરપાવંડસંતવ છે. આ બંને પણ સમ્પ્રદર્શનના અતિચાર છે. ભાવપૂર્વક બીજાના અથવા પોતાના ગુણોને પ્રકર્ષ પ્રકટ કરવાને-પ્રશંસા કહે છે અને સોપધિક અથવા નિરૂપધિક ગુણવચનને સંસ્તવ કહે છે. અભિમુખપૃહીત દષ્ટિ અભિગૃહીતા દૃષ્ટિ છે જેમ કે-આ જ તત્વ છે એ જાતના સૌગત આદિના વચન બધા પ્રવચનેને સમીચીન સમજવું અનભિગ્રહીત મિથ્યાદષ્ટિ કહેવાય છે.
મેહનીયકર્મની વિચિત્રતાના કારણે તથા નયે અનન્ત હોવાથી મિશ્યાદર્શન અનેક પ્રકારના હેય છે. કઈ-કઈ ક્રિયાવાદી હોય છે કિયા કર્તાને અધીને છે, કર્યા વગર તે થઈ શકતી નથી. આ રીતે આત્માથી અધિષ્ટિત શરીરમાં
!
