________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ७ सू. २९ परिग्रहस्वरूपनिरूपणम्
૨૮
न भवति । एवञ्च येऽपि केचनादिवेदिन आगमानुज्ञातमपि वस्त्रपात्राद्युपकरणे मोक्षसाधनमा हिंसादिव्रतपरिपालनसमर्थश्च न परिगृह्णन्ति किन्तु तेऽपि आहारशरीरशिष्यादींश्च तु गृहन्त्येव । एतान् ते कि सन्यन्ते किं एवे न परिग्रहाः सन्ति ? तेषां मान्यताऽनुमारेण तु तेऽपि परिग्रहा एव सन्ति । अथाऽल्पबहुत्वकृतो विशेषः परिग्रहे सम्भवतीति चेत् अत्रोच्यते, तथा सति - दरिद्रस्याऽल्पं धनं, महर्द्धिकस्य च श्रेष्ठिनः पुष्कलं द्रविणं भवतीति नैतावताऽपरिग्रह एव दरिद्रः । महर्द्धिकच सपरिग्रहो व्यपदिश्यते, तस्मात् सूर्च्छा लक्षण एवं परिग्रहः सर्वैरकामेनाऽपि प्रतिपत्तव्यः । स च मृच्छलक्षणः परिग्रहः खल चेतनेषु - एक द्वित्रिउपकरण तथा शय्या आदि का ग्रहण करते हैं तो परिग्रह का दोष नहीं होता । वस्त्र पात्र आदि उपकरण मोक्ष के साधन हैं, अहिंसा आदि व्रतों का पालन करने में समर्थ हैं, आगम में उनकी आज्ञो दी गई है, फिर भी जो विवेकहीन जन उनको ग्रहण नहीं करते किन्तु वे भी आहार शरीर और शिष्य आदि को ग्रहण तो करते ही है । उन्हें वे क्या मानते है ? क्या ये परिग्रहण नहीं है ? उनकी मान्यता के अनु सार ये भी परिग्रह ही हैं ।
शंका-क्या परिग्रह में अल्प- बहुत्वकृत विशेषता का संभव है ? समाधान - ऐसा माना जाय तो दरिद्र के पास अल्प धन होता है और महान् सम्पत्तिशाली सेठ के पास बहुत धन होता है, इतने मात्र से दरिद्र को अपरिग्रही और महान् सम्पत्तिशाली को परिग्रही नहीं कह सकते । अतएव इच्छा न होने पर भी सब को यही स्वीकार करना
તથા જ્ગ્યા આદિ ગ્રહણ કરે તે તેમાં પરિભ્રહના દેષ લાગતા નથી. ધ પાત્ર આઢિ ઉપકરણુ એ ક્ષનાં સાધન છે, અહિંસા આદિ તાનુ પાલન કરવામાં સમર્થ છે, આગમમાં તેમની આજ્ઞા ફરમાવવામાં પણ વિવેકહીન માણસા તેમનું ગ્રહણુ કરતાં નથી પરતુ તે શરીર અને શિષ્ય વગેતુ ગ્રહણ તેા કરે જ છે તેમને તેએ શુ` માને છે ? શું એ પરિગ્રહણ નથી ? તેમની માન્યતા અનુસાર તેઓ પણ પરિગ્રહી છે. શ'કા-થ્રુ પરિગ્રહમાં અલ્પ-મહુત્વકૃત વિશેષતા સભવત છે ?
આવેલી છે તેા પણ આહાર,
સમાધાન--એવું માની લઈએ તે। દરિદ્રની પાસે થાડુ' ધન હાય છે અને મહાન સમ્પત્તિશાળી શેઠની પાસે અઢળક દ્રવ્ય દાય છે, આથી દર દ્રને અપરિગ્રહી અને મહાન્ સમ્પત્તિશાળીને પરિગ્રહું' કહી શકાય નહીં, આથી ઇચ્છા ન હેાવા છતાં પણ ખધાંએ એવુ જ સ્વીકારવુ જોઈ એ કે
