________________
. १६
तत्वार्थसत्रे
यः शुभः कायादियोगः स किं सर्वस्यैव कर्मणोऽविशेषेणाऽऽस्रवो भवति ? आहोस्वित् कस्यचिदेव कर्मणः शत्रवः १ एवम् - अशुषोऽपि कायादियोगः किं सर्वस्यैव कर्मण आसव भवति ? उताहो कस्यचिदेव कर्मणः ? इत्याशङ्काया निरासार्थमाह - 'पुण्णपाचाणं सुभासु मा जोगा' इति । पुण्य-पापयोः पुण्य कर्म पाप कर्मणोः शुभाशुभ योगी - आस भवतः । तत्रः - पुण्यं तावद - द्विचत्वारिशद विधं कर्म चतुर्थाध्याये तृतीयमुत्रे प्रतिपादितम् । तस्य खलु एवंविधस्य पुण्य कर्मणः शुभः कायादियोग आस्रवो भवति । अशुश्च कायादियोगः - पापकर्मण आस्रवो भवति, पापकर्म - तावद् द्वयशीतिविधं पञ्चमाध्याये प्ररूपितम् । तत्र - प्राणातिपातादि निवृत्यादयः सत्यादयोऽपरिग्रहता धर्मध्यानादयश्व शुभो योगः पुण्यस्यैव कर्मण अस्त्रत्रो बोध्यः । न तु पापकर्मणः, प्राणातिपातादिलक्षण त्रिशुभ और अशुभ | इन में से शुभ काययोग आदि क्या सामान्य रूप से सभी कर्मों के कारण होते हैं अथवा किसी विशिष्ट कर्म के कारण होते हैं ? इस आशंका का निराकरण करने के लिए कहते हैं
पुण्यकर्म के आस्रव का कारण शुभयोग है और पाप कर्म के आस्रव का कारण अशुभयोग है । पुण्य (शुभकर्म) के बयालीस भेद हैं उनका प्रतिपादन चौथे अध्याय के तृतीय सूत्र में किया जा चुका है । इस पुण्यकर्म के आस्रव का कारण शुभयोग है । इससे विपरीत पापकर्म के आस्रव का हेतु अशुभयोग है । पाप कर्म के क्यासी भेदों का निरूपण पांचवें अध्याय में किया गया है। प्राणातिपात आदि से विरति सत्य आदि! अपरिग्रहता एवं धर्मध्यान आदि शुभयोग हैं और इन में पुण्यकर्म का ही आस्रव होता है।
શુભ અને અશુભ આમાંથી શુભ કાયયોગ આદિ શુ' સામાન્ય રૂપથી બધા કર્મોના કારણ હાય છે, અથવા કાઈ વિશેષ કના કારણુ હાય છે ? આ શકાના નિવારણ અર્થે કહીએ છીએ
પુણ્યકના આસવનું કારણ શુભયોગ છે અને પાપકમના આસ્રવનું કારણુ અશુભયોગ છે. પુણ્ય (શુભકર્મ) ના ખેંતાલીસ ભેદ છે તેમનુ પ્રતિપાદન ચાથા અધ્યાયના ત્રીજા સૂત્રમાં કરી દેવામાં આવ્યું છે. આ પુણ્યકર્માંના અ સ્ત્રનેા હેતુ અશુભયોગ છે. આનાથી વિપરીત પાપકના આસવના હેતુ અશુભ ચૈાગ છે. પાપકમના ખ્યાંશી ભેદોનુ નિરૂપણુ પાંચમાં અધ્યાયમાં કરવામાં આવ્યુ છે પ્રાણાતિપાત આદિથી વિત્તિ, સત્ય આદિ, અપરિગ્રહ તથા પ્રેમ ધ્યાન શ્માદિ શુભ યોગ છે અને એનાથી પુણ્યક'ના જ આસ્રવ થાય છે,
