________________
२२३.
तार्थ सर्व
छद्मस्थवीराजस्य च संयतस्य क्षुत्पिपासादय चतुर्दशपरीपहाः सम्भवन्तीति । प्ररूपितम् सम्प्रति भगवतोऽर्हतो जिनस्य एकादश परीषा भवन्तीति प्ररूपविर तुमाह-अहि ते एगारस परीसहा - इति, अर्हति भगवति जिनेश्वरे वीतरागे निरस्त कर्मचतुष्टये केवलज्ञ। निनि वेदनीयकर्मसद्भावात् तदाश्रवाःः क्षुत्पिपासाशीतोष्ण दंशमशकचर्या शय्यावघरोगतृणस्पर्श मलरूपा एकादश परी पहाः सम्भवन्ति । तथा च भवस्थकेवलिनः केवलं वेदनीयकर्म सद्भावाद - शेत्र कर्मकारणाभावाच्च वेदनीयकर्म मूलका एवोपयुक्ताः क्षुपिपासादयो एकादश परीषदा भवन्ति त्रयोदश- चतुर्दशगुण स्थानयोरेव जिनत्व सम्भवात् ॥१०
f
*
तत्वार्थदीपिका - उपशमश्रेणी वाले और क्षपकश्रेणीवाले सूक्ष्मसम्पराय संपत में तथा छद्मस्थवीतराग संयत में चौदह परीषद प्र सकते हैं, यह पहले कहा जा चुका है, अब अर्हन् अर्थात् जिन भगवानः में ग्यारह परीषह होते हैं, यह प्ररूपणा करते हैं
समस्त घाति कर्मों का क्षत्र कर देने वाले, केवलज्ञानी भईन्त भगवान् जिनेश्वर में वेदनीय कर्म का सदभाव होने से तज्जनितः ग्यारह परीषह होते हैं, जो इस प्रकार हैं- (१) क्षुधा (२) पिपासा (३): शीन (४) उग (५) दंशमशक (६) चर्या (७) शय्या (८) वध (९) रोग: (१०) तृणस्पर्श और (११) मल |
7
इस प्रकार भवस्थ केवली में वेदनीय कर्म का सद्भाव होने से और परीषहजनक शेष कर्म विद्यामान न होने से, वेदनीय कर्मजनितः તત્વાથ દીપિકા-ઉપશમશ્રેણીવાળા અને ક્ષપકશ્રેણીવાળા સૂમસમ્પરાય સયતમાં તથા છદ્મસ્થ વીતરાગ સયતમાં ચૌદ પરીષહ હાઇ શકે છે એ પહેલા કહેવાઈ ગયું છે હવે અન અર્થાત્ જિન ભગવાનમાં અગીયાર પરીષહુ હાય છે, અની પ્રરૂપણા કરીએ છીએ---
સમરત ઘાતિ કર્મના ક્ષય કરવાવાળા, કેવળજ્ઞાની અર્જુન્ત ભગવાન્ જિનેશ્વરમાં વેદનીય કર્માંના સદ્ભાવ હાવ થી તજજ્જનિત અગીયાર પરીષહુ હાય ४. वे या मुल्य छे- (१) क्षुधा (२) पिपासा ( 3 ) शीत (४) उष्य (च) : शमश (१) यर्या (७), शय्या (८) १६ (८) रोग (१०) तृणुस्पर्श भने (११) भस.આ રીતે ભવસ્થ કેવળીમાં વેદનીય કર્મના સદ્ભાવ હૈાવાથી અને પરીષહજનક શેષ કમ વિદ્યમાન ન હેાવાથી, વેદનીય ક્રમ જનિત અગીયાર પરીષહુ જ હાઈ શકે છે. તેરમાં અને ચૌદમાં ગુરુસ્થાનવી સા સદા અને અનન્ત-ચતુષ્ટ થી સમ્પન્ન અર્હન્ત જ હકીકતમાં-જિન છે. ૧૦ના
