________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ७ सू. ५ दर्शविध श्रमणधर्मनिरूपणम्
d
i
त्यागस्तावत् वाह्यानां रजोहरणपात्राद्युपधिशरीरानपानादीनाम् आभ्यन्तराणांच ! दुष्टानो वा कायव्यापार क्रोधादीनां मूर्च्छालक्षणभावदोषपरित्याग - रूपः संवरस्य हेतुर्भवति । 'संयम साधनश्वाद् रजोहरणादिकं धारयति न तु रागादियुक्तः श्रोभाद्यर्थम्, तथा च वाह्याभ्यन्तरोपकरणादि विषयकपरिग्रहरूपं भावदोषस्य सर्वथा त्यागोहि आस्रवद्वारं संवृणोति । एवं शरीरधर्मोपकरणादिषु Hreate रूपमा परित्यागेन ममत्वराहित्यं त्यागो वोध्यः तथचोक्तरीत्या | भावदोषत्यागं कृत्वा वाह्योपकरणं रजोहरणपात्रादिकमुपभुञ्जानोऽपि स्याग्येव मवति, तथाविधत्यागोऽपि कर्मास्रवनिरोधलक्षणसंवरस्य हेतुर्भवति ९ एवम् सर्वथा
(९) स्याग - रजोहरण, पात्र उपधि, शरीर, अन्न-पानी आदि बाह्य पदार्थो का तथा मन वचन काय के दूषित व्यापार एवं क्रोध आदि आन्तरिक दोषों का परिहार करना स्यांग है । यह त्याग संवर का कारण होता है। त्यागी पुरुष संयम के साधन होने के कारण रजोहरण आदि को धारण करता है, एगादि से युक्त होकर शोभा के लिए नहीं । इस प्रकार बाह्य और आभ्यन्तर उपकरण आदि विषयक परिग्रह रूप भावदोष का सर्वथा त्योग अस्रवद्वार को रोक देता है । इस प्रकार शरीर तथा धर्मोपकरण आदि में भाव दोष रूप आलक्ति का परित्याग करके ममत्व से रहित होना त्याग समझना चाहिए | उक्त प्रकार से भावदोष का त्याग करके रजोहरण पात्र आदि बाह्य उपकरणों का उपभोग करता हुआ भी त्यागी ही कहलाता है । यह स्याग भी कर्मो के आस्रव-निरोध रूप संवर का कारण होता है ।
(८) त्याग –रनेरखायु, पात्र, (अधि, शरीर, अन्न-पाणी, माहि બાહ્ય પદાર્થોના તથા મન વચન કાયાના કૃષિત વ્યાપાર અને ક્રોધ વગેરે આંતરિક દોષાના પરિહાર કરવા ત્યાગ છે. આ ત્યાગ સવરનું કારણ અને છે. ત્યાગી પુરૂષ, સયમના કારણુ હાવાને લીધે, રજોહરણુ વગેરે ધારણ કરે છે, રાગાદ્ધિથી યુક્ત થઇને માત્ર શાલા ખાતર નહી. આ પ્રકારે ખાહ્ય અને આભ્યંતર ઉપકરણ આદિ વિષયક પરિગ્રહ રૂપ ભાવદોષને સર્વથા ત્યાગ આસ્રવ દ્વારને બંધ કરી દે છે. આ રીતે શરીર તથા ધમ્મપકરણ આદિમાં ભાવદોષ રૂપ આસક્તિને પરિત્યાગ કરીને મમત્વથી રહિત થઈ જવું ત્યાગ સમજવા ઘટે. ઉક્ત પ્રકારથી ભાવદોષના ત્યાંગ કરીને રજોહરણુ પાત્ર આદિ માતા ઉપકરણેાના ઉપભાગ કરતા થકા પણ તે ત્યાગી જ ગણાય છે, આ ત્યાગ પણ કર્માંસ-નિરોધ રૂપ સંવરનું કારણ હાય છે.
भा
