________________
तत्त्वार्थसूत्रे
शयनाऽऽसनादाननिक्षेप-स्थानसंचरणेपु विषयेषु कायकृत चेष्टारूपकायिक व्यापारस्य नियममरम्-‘एवं वर्तम् एवं न तव्यम्' इत्येवं व्यवस्थारूपो बोध्यः । तथा चोक्तम्---- : कायलिया निवृत्तिः कायोत्सर्ग शरीरगुप्तः स्यात् ।
दोषेयो का हिना-दिभ्यो विरतिस्तयोगुप्तिः ॥ इति । उक्तीचराध्ययने २४-मध्य बने पविशति गायायाम् -'गुत्ती नियसणे वुत्ता, असु. भत्थेलु १वलो नि, गुप नियन्त्रणे-उक्ता, अशुपस्थेषु सर्वशः इति ।४. ... मूलम्-द विहे समणधम्ले, खंति-मुक्ति-अज्जवं-मद्दवलाधव-रूच्च-जस-तव-चियाय--बंभचेरवालभेया ॥५॥ - छाया-'दशविधः श्रनणधर्मः, क्षान्ति-मुक्त्या-र्जन-मार्दव-लाघव-सत्यसंयम-तप-स्त्याग-ब्रह्म नयवासभेदात्-१५ के योग्य हैं, उनमें से काययोग का निग्रह करना कायगुसि है अर्थात् शयन, आसन, ग्रहण, निक्षेपण, खडा होना, चलना-फिरना, इत्यादि शारीरिक चेष्टा रूप कायिक व्यापार का नियमन करना एवं 'ऐसा करना चाहिए और ऐसा न करना चाहिए, इस प्रकार की व्यवस्था कायगुस है । कहा भी है' 'योत्सर्ग में शारीरिक क्रिया की निवृत्ति को अथवा हिंसा आदि दोषों से विरति को कायगुप्ति करते हैं।' ... उत्तराध्ययन स्त्र के चौबीसवें अध्ययन की २६ वी गाथा में कहा है-'अशुभ विषयों में पूर्ण रूपेण व्यापार को रोक देना गुप्ति हैं ॥४॥ 'दसबिहे समणधम्म' इत्यादि ।
स्त्रार्थ-पतिधर्म दम्य प्रकार का है-(१) क्षमा (२) सुक्ति (३) છે તેમાંથી કાગને નિગ્રહ કરે કયગુપ્ત છે અર્થાત્ શયન, આસન, ગ્રહણ, નિક્ષેપણું, ઉભા થવું હલન-ચલન ઈત્યાદિ શારીરિક ચેષ્ટારૂપ કાયિક વ્યાપારનું નિયમન કરવું અને “આમ કરવું જોઈએ અને આમ ન કરવું જોઈએ એ પ્રકારની વ્યવસ્થા કાયગુપ્તિ છે. કહ્યું પણ છે
કાયોત્સર્ગમાં શારીરિક ક્રિયાની નિવૃત્તિને અથવા હિંસા આદિ દેથી વિરતિને કાયગુપ્તિ કહે છે. : ઉત્તરાધ્યાયન સૂત્રના ચોવીસમાં અધ્યયનની ૨૬મી ગાથામાં કહ્યું છેઅશુભ વિષમાં પૂર્ણ રૂપથી વ્યાપારને રેક ગુપ્તિ છે. જા .
'दस दिहे समणधग्मे' या सूत्राय-यतिधश प्रा२ना छ-(क्षा) (२) भुरित (3) मा
