________________
दीपिका नियुक्ति टीका अ. ६ ८.१० कर्मवन्धानव. सर्वायुषामानवत्वम् ९९ • तत्वार्थदीपिका-पूर्व तावत् साम्रायिककर्मास्त्र हेतुत्वेन जीवाधिकरणमजीवाधिकरणच प्ररूपितम् , सम्प्रति-कर्मबन्धास्त्रवस्तावत्-सीयुषामात्रंवं प्रतिपादयितुमाह-महारंभ इत्यादि । महात्म्मो नैयिकायुष-स्तिर्यगायुषो । मनुष्यायुषश्च बन्ध हेतुभूत आस्रवो भवतीति, तत्र-भोगभूमिजातागं शीलवतविहीनत्वमपि सौधर्मशानपर्यन्तदेवायुषो बन्धकं भवतीति, एवं-केचिदल्पारम्भपरिग्रहा अपि-सत्यदुपचारसहिता नारकादिति प्राप्नुवन्ति ॥१०॥ ___ तत्वार्थनियुक्ति!-पूर्व तावत् साम्परायिकामामहेतुत्वेन जीगंधिकरणम्-अजीवाधिक रणञ्च समपञ्च प्ररूपितम् , सम्मति धर्मवन्धास्त्रवस्तावत् मृदुता नरकायु, तिर्यचायु और मनुष्यायु के कारण है ॥१०॥
तत्त्वार्थदीपिका--पहले काहा जा चुका है कि साम्पराधिक आत्रव का कारण जीवाधिकरण और अजीवाधिकरण है, अब विभिन्न आयुष्यों के आस्रव के कारणों का प्रतिपादन करते हैं... महारम्भ नरकायुक्ला, तिर्यंचायु का और मनुष्यायुका आत्रत्र अर्थात् बन्ध का कारण है । भोगभूमि में उत्पन्न मनुष्यों और तिर्यंचों की अपेक्षा शील-व्रतविहीनता भी सौधर्म और ऐशान देवलोक तक देवायु का कारण होती है। अर्थात् भोगभूमि के जीव शील या व्रतका पालन न करके भी देवायु का बन्ध करते हैं, मगर प्रारम्भ के दो देवलोकों में ही उत्पन्न होते हैं। कोई-कोई अल्वारस्ली और अल्पपरिग्रही होते हुए भी अन्य कारणों रहे नरकगति आदि को प्राप्त करते हैं ॥१०॥
तत्त्वार्थनियुक्ति--लाम्पराधिक कर्म के आलय के कारण जीवाधिસ્વભાવની મૃદુતા, નરકાયુ, તિર્યંચાયુ અને મનુષ્યા યુના કારણ છે ૧૦
તત્ત્વાર્થદીપિકા–પહેલા કહેવામાં આવી ગયું કે સાપરાયિક આસવનું કારણ છવાધિકરણ અને અછવાધિકરણ છે, હવે વિભિન્ન આયુષ્યના આસવિના કારણેનું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ
- મહાર ભ નરકા યુને, તિર્યંચાયુને અને મનુષ્પાયુના આસવ અર્થાત બન્ધનું કારણ છે. ભેગભૂમિમાં ઉત્પન મનુષ્ય અને તિય ચે ની અપેક્ષા શીલ-વત વિહીનતા પણ સૌધર્મ અને ઈશાન દેવલેક સુધી દેવાનું કારણ છે અર્થાત્ ભેગભૂમિના જીવ શીલ અથવા વ્રતનું પાલન નહી કરીને પણ દેવાયનો બધ કરે છે પરંતુ પ્રારંભના બે દેવકમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે કઈ-કઈ અલ્પારંભી અને અપરિગ્રહી હોવા છતાં પણ અન્ય કારણોથી નરકગતિ આદિને પ્રાપ્ત કરે છે. ૧૦
તત્વાર્થનિર્યુકિત –સામ્પરાયિક આમ્રવના કારણે જીવાધિકરણ અને
