________________
अध्ययन ४ गा. १५ - जीव- कर्मणोर्वन्धसिद्धिः
३१७
#
किञ्च यथा मूर्त्तामूर्त्तयोः घटाकाशयोः संयोगरूपः सम्बन्धः, कर क्रिययोर्मू= वमूर्तयोः समवायसम्बन्धः परैरङ्गी क्रियते तथाऽऽत्मकर्मणोरमूर्त्त मूर्त्तयोः सम्बन्धे न काचिदनुपपत्तिर्नाम । अपि च यथा शरीरमिदमात्मसम्बद्धं प्रत्यक्षमुपलभ्यते तथा मेत्य भवान्तरगमननिमित्तं कार्मणलक्षणं शरीरान्तरमप्यात्मसम्बद्धमिति स्वीकर्त्तव्यम् ।
A
नन्वपूर्वापरपर्यायाऽदृष्टहेतुकमिदमेव शरीरं तत्रास्ति न कार्मणशरीरमिति चेत्, अष्टममूर्त मूर्त्त वा? अमूर्त्तत्वे कथं स्थूलमूर्तशरीरेण तत्सम्बन्धः ? भवन्मते
अथवा जैसे आकाश अमूर्त है और घट मूर्त्त है तथापि उन दोनों का संयोग - सम्बन्ध होता है, और जैसे मूर्त्त हाथ तथा हाथ से होनेवाली अमूर्त्त क्रियाका दूसरोंने समवाय-सम्बन्ध स्वीकार किया है, उसी प्रकार अमूर्त्त आत्मा और मूर्त्त कर्मका बन्ध भी युक्ति-युक्त ही है।
अथवा जैसे आत्मासे संबद्ध यह शरीर प्रत्यक्षसे सिद्ध है उसी प्रकार परलोकमें गमन करानेवाला कार्मण शरीर भी आत्मासे संबद्ध है, ऐसा स्वीकार करना चाहिए ।
यदि ऐसा कहो कि - 'अपूर्व' या 'अदृष्ट के कारण यही शरीर परलोकके लिए गति कराता है तो हम पूछेंगे कि वह अदृष्ट अमूर्त है या मूर्त्त ?, अमूर्त्त है तो स्थूल मूर्त्त शरीर के साथ अदृष्टका संयोग कैसे
અથવા જેમ આકાશ અમૂર્ત છે અને ઘટ મૂર્ત છે, તથાપિ એ બેઉના સયેાગ–સ ખ ધ થાય છે, અને જેમ મૂર્ત હાથ તથા હાથથી થનારી અમૃત ક્રિયાના ખીજાઓએ સમવાય–સંબંધ સ્વીકાર્યાં છે, એ પ્રકારે અમૂર્ત આત્મા અને ભૂ કર્મોના અંધ પણુ ચુક્તિયુકત જ છે
અથવા જેમ આત્માથી સમૃદ્ધ આ શરીર પ્રત્યક્ષથી સિદ્ધ છે, તેમ પરલેકમાં ગમન કરાવનારૂ કાણુ શરીર પણ આત્માથી સંબદ્ધ છે એવે સ્વીકાર કરવા જોઈએ.
જો એમ કહે કે ‘પૂર્વ' યા અષ્ટ'ને કારણે આ શરીર પરલેાકને માટે ગતિ કરાવે છે, તે અમે પૂછીશુ કે એ અષ્ટ અમૃત છે કે ભૂત, અમૂત છે તે સ્થૂલ મૂ` શરીરની સાથે અષ્ટને સ યેગ કેવી રીતે થયા, તમારે મતે
