Page Text
________________
: २५६ : तत्वार्थविवरणगूढार्थदीपिका । विंशतिसू० टी० लपियोरेव तयोस्तन्निर्देशात्, उपयोगरूप तु श्रुते मतिरेवावहादिसपा कारणमित्यदोषः । श्रुत्वा या भतिस्पचते सा श्रुतपूर्वा सादित्यविशेष इति चेत्, न, तस्या द्रव्यश्रुतपूर्वकत्वेऽपि मावश्रुतपूर्वकरनामावात् । भा२श्रुतादनन्तरं तु मतिः कार्यतया नास्ति, क्रमेण भवन्ती तु ता न निवारयामः, अन्यथा मरणावधि श्रुतमात्रोपयोग सङ्गात् । कारणान्तरसिद्धचोपरमकालीनस्थितिकसुवर्णस्थानीयमत्या स्वविशेषरूपकणादिस्थानीयश्रुतोपयोगजननाच्छुतस्यैवकार्यत्वं मतिश्रुतयोलन्धिरूपयोर समकालत्या कार्यकारणभावाभावः, मतिपूर्व श्रुतमिति तु श्रुतोपयोगमाश्रित्यैवोक्तमिति स एव भतिज्ञानप्रभवः, उपयोगरूपयोमतिज्ञानश्रुतज्ञानयोस्तथास्वाभाव्यात्क्रमिकोत्पादानुभवादित्येवमन्युपगमेन नोक्तदोष इत्युत्तरयति-लब्धिरूपयोरित्यादि-श्रुत्वेत्याद्याशङ्कय तन्निपेवे हेतुमाह-तस्याद्रयश्रुतपूर्वकत्वेऽपि भाव श्रुतापूर्वक्रत्याभावादितिपरमाच्छन्दं श्रुत्वा जायमानाया मतेश्श्रावणप्रत्यक्षात्मकमतिज्ञानानुकूलक्षयोपशमोद्रोधकस्य सदस्य मतिहेतुत्वात्तद्रूपद्रव्यश्रुतहेतुकत्वेऽपि भावश्रुतहेतुत्वामान न मतो भावश्रुतपूर्वकत्वमित्यर्थः । ननु भाव श्रुतादूध नतिः किं सर्वथा न भवतीत्याशङ्कानिवृत्यर्थमाह-भावश्रुतादनन्तरन्त्यिति । क्रमेण भवन्ती तुतां न निवारयाम इति-एकस्मिन्नर्थे श्रुतोपयोगो ह्यान्तर्मुहतिक इति तन्नाशान्तरं निजकारणालापा-मत्युपयोग उत्पद्यते, तस्याप्य कस्मिन्नर्थे आन्तर्मुक्तिमत्वातदुपरमे श्रुतोपयोगः, पुनरपि तद्विनाशे मत्युपयोग इत्येवं क्रमेणोत्ययमानां तु मति न निवारयामः, श्रुतोपयोगाच्च्युतस्य मत्सुपयोग एवावस्थानादिति भावः । तथाऽनभ्युपगमेऽतिप्रसङ्गमाह-अन्यथेति । कारणान्तरसिद्धं यत्पूर्वोत्तरविशेषानुगतं सत्वकापिरमेऽप्यवतिष्ठते तत्कारणमेव, न स्वविशेषरूपस्य कार्यरूपं, तद जन्यत्मात् , यया सुवर्णद्रव्यं तथा मतिरित्याशयेनाह-कारणान्तरसिद्धत्यादि-कारणान्तर सिद्धं सत् स्वस्य स्वविशेषरूपस्य कणादेयं उपरमो विनाशः, तत्कालीनस्थिति कञ्च यत्सुवर्ण तब सामान्यरूपत्वेन तत्स्थानापनमयेत्यर्थः । इदमुक्तं भवनि कणाशुलीयकादिषु पूर्वोत्तरपर्यायेष्वनुगतत्वात् स्थायिभूतेन सुवर्गेन कङ्कणादयो जन्यन्ते अतस्ते तत्कार्यभूताः, सुवर्ण तु कङ्कणादिपर्यायाजन्यत्यान्न तत्कार्यव्यपदेशं लभते, तस्य कारणान्तरेभ्यस्सिद्धत्वात् , कङ्कणादिरूपत्वपीयोपरमे तु सुवर्णभेवावतिष्ठत इति तद वस्थानं क्रमेण न निवार्यते, एवं मत्यापि सामान्यभूतया स्त्रविशेषरूपश्रुवोपयोगो जन्यते अतस्तकार्य स उच्यते, मतित्वतजन्यत्वात् तत्कार्यतया न व्यपदिश्यते, तस्या हेत्वन्तरासदासिद्धत्मात्, स्वविशेषभृतश्रुतोपयोगोपरमे तु क्रमायातं भत्यवस्थानं न निवार्यते, अन्यथाऽऽमरणान्तं केवलश्रुतोपयोगप्रसङ्गादिति । ननु सुवर्णद्रव्यं यथा कालत्रयानुगतं न तथा मत्युपयोगः, कारणं हि कार्यरूपेण परिणममानं तदानीमपि वर्तते इति स्वकार्यभूतणादिकाले सुवर्णवन्न स्वकार्यभूतश्रुतोपयोगकाले मत्युपयोगी विद्यत, सिद्धान्त
હાવિનોપયોકાવુપમાદ્રિતિ સુવર્ણદ્રવ્યદાન્તન ચુપચારત્વ मत्युपयोगस्योक्त सङ्गच्छते इत्येतदशियानित्तये श्रुतोपयोगकारणत्वं द्रव्यार्थिकनयेन लब्धि
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |