SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 101
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ न्यायशास्त्रे सुबोधटीकायां तृतीयः परिच्छेदः । जाय, इन दोनों बातों में कोई विरोध नहीं है, इसलिये इस हेतु को शंकितव्यभिचारी विपक्षवृत्ति कहते है । अर्थात् इसके विपक्ष में रहने की शंका है ||३३|| संस्कृतार्थ - नास्ति सर्वज्ञो वक्तृत्वात् । सत्यपि वक्तृत्वे सर्वज्ञत्वस्याविरोधः । श्रर्थादस्य हेतोः विपक्षे वृत्तिः सम्भाव्यते, अत एवायं हेतुः शंकित विपक्षवृत्ति विद्यते ||३३|| १०५ शंकित विपक्षवृत्तित्व की पुष्टि सर्वज्ञत्वेन वक्त त्वाविरोधात् ॥३४॥ अर्थ- सर्वज्ञ पने के साथ वक्तापने का कोई विरोध नहीं है । इस लिये सर्वज्ञ के सद्भावरूप विपक्ष में भी यह हेतु रह सकता है ||३४|| संस्कृतार्थ – सर्वज्ञत्वेन वक्तृत्वाविरोधादयं हेतुः सर्वज्ञसद्भावरूपे विपक्षेऽपि सम्भवेत् । अतएवास्य शंकितविपक्षवृत्तिसंज्ञा साथिकैव ॥ ३४ ॥ अकिञ्चित्करहेत्वाभास का स्वरूप सिद्धे प्रत्यक्षादिवाधिते च साध्ये हेतुरकिञ्चित्करः ।। ३५ ।। अर्ध- - साध्य के सिद्ध होने पर तथा प्रत्यक्षादि प्रमाणों से बाधित होने पर हेतु कुछ भी नहीं कर सकता, इसलिये वह अकिञ्चित्कर हेत्वाभास कहा जाता है ॥ ३५ ॥ संस्कृतार्थ --- साध्ये सिद्धे, प्रत्यक्षादिबाधिते वा सति हेतुः किञ्चिदपि तु नो शक्नुयात् श्रतएव सोऽकिञ्चित्करः हेत्वाभासः प्रोच्यते ॥ ३५ ॥ - सिद्धसाध्य प्रकिञ्चित्कर का उदाहरण - सिद्धः श्रावण.' शब्द शब्दस्यात ॥३६॥
SR No.009944
Book TitlePariksha Mukha
Original Sutra AuthorN/A
AuthorManikyanandiswami, Mohanlal Shastri
PublisherBharat Varshiya Anekant Vidwat Parishad
Publication Year2005
Total Pages136
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size21 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy