SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 736
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २०. विशुद्ध अध्यात्म नय ७०९ ५. उपचरित अनुपचरित सद्भत व्यवहार नय पं. ध.। पू. । ५३५-५४० "स्यादादिमो यथान्तर्लीना या शक्तिरस्ति यस्य सतः । तत्तत्सामान्यतया निरूप्यते चेद्विशेषनिर पेक्षम् । ५३५। इदमत्रोदाहरण जानं जीवोपजीवि जीवगुणः । ज्ञेयालम्बनकाले न तथा नेयोपजीवि स्यात् । ५३६ । घटसदभावे हि यथा घटनिरपेक्ष चिदेव जीवगुणः । अस्ति घटाभावेऽपि च घट निरपेक्षं चिदेव जीवगुणः ।५३७ । उपचरितः सद्भूतो व्यवहार. स्यानयो यथा नाम् । अविरूद्धं हेतुवशात्परतोऽप्युचर्यते यतः स्वगुणः" । ५४० । अर्थ- जिस प्रकार जिस पदार्थ की जो अन्तर्लीन शक्ति है, उस को जाति के सामान्यपने से अर्थात किसी भी विशेषता का आवलम्वन न लेकर उसके द्वारा पदार्थ का जो सामान्य निरूपण करने में आता है वह अनुपरित सद्भूत व्यवहार नय कहलाता है ।५३५ । जैसे कि ज्ञान जीव का जीवोपजीवी अर्थात चेतन गुण है । ज्ञेय को विषय करते हुए भी वह जीवोपजीवी ही रहता है, ज्ञेयोपजीवी नहीं हो जाता ।५३६ । क्योकि जिस प्रकार घट के सद्भाव मे घट की अपेक्षा न करके केवल चैतन्य जान ही जीव का गणहै, इसी प्रकार घट के अभाव मे भी घट की अपेक्षा न करके मात्र ज्ञान ही जीव का गुण है । ५३७ । अर्थात ज्ञान को सदा ज्ञान ही कहते रहना, ज्ञेय का उपचार न करना अनुपचरित सद्भुत व्यवहार नय का विषय है। परन्तु अविरोध पूर्वक किसी हेतु वश से अपने गुणो मे भी पर सज्ञा वाला उपचरित सद्भूत व्यवहार नंय का विषय है । ५४० ।
SR No.009942
Book TitleNay Darpan
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJinendra Varni
PublisherPremkumari Smarak Jain Granthmala
Publication Year1972
Total Pages806
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size33 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy