________________
6.
ਸ਼ੁੱਲਕ ਨਿਰਗਰੰਥੀਆ ਅਧਿਐਨ
ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਨਿਰਗਰੰਥ ਸ਼ਬਦ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੈਨ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਨਿਰਗਰੰਥ ਗਿਆਤਾ ਪੁੱਤਰ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੋਧੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਨਿਗੰਠ ਨਾਥ ਪੁੱਤਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸੂਖਮ ਰੂਪ ਵਿਚ ਗਰੰਥ (ਗੰਢ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਲਗਾਵ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਗਰੰਥ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਨਾ। ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰੰਥ (ਗੱਠਾਂ) ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਉਹ ਨਿਰਗਰੰਥ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਲਕ ਦਾ ਅਰਥ ਮੁਨੀ ਹੈ, ਰਾਗ ਤੇ ਦਵੇਸ਼ ਵੀ ਗਰੰਥ ਹਨ। ਗਰੰਥ (ਗੰਢ) ਚਾਹੇ ਅੰਦਰਲੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਬਾਹਰਲੀ, ਮੁਨੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
:
ਅਗਿਆਨ ਦੁੱਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ੁੱਧੀ ਹੈ। ਜੇ ਗਿਆਨ ਕੋਰਾ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ,
ਉਹ ਵੀ ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਗੰਢ ਹੈ।
48
