________________
40. ਸ਼੍ਰੇਣਿਕ - ਇਹ ਰਾਜਾ ਮਰਾਧ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਵੈਦਿਕ, ਜੈਨ ਤੇ ਬੁੱਧ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜੈਨੀ ਇਸ ਨੂੰ ਜੈਨ ਤੇ ਬੋਧੀ ਬੋਧ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਦੋਹਾਂ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਕੁਝ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵੀ ਸੀ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਹਾਨ ਸਮਰਾਟ ਸੀ।
ਜੈਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਥਾਂ ਥਾਂ ਇਸ ਦਾ ਵਰਨਣ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਜਦ ਜਦ ਭਗਵਾਨ ਰਾਜਗ੍ਹਾ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਬੜੇ ਸ਼ਾਨ ਸ਼ੌਕਤ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਤੋਂ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ।
ਜੈਨ, ਬੁੱਧ ਤੇ ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਕਾਫੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਭਾਗਵਤ ਮਹਾਪੁਰਾਣ ਭਾਗ ਦੋ (ਪੰਨਾ 903) ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਵੰਸ਼ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਨਾਗ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਗ੍ਰੰਥ ਅਸ਼ਵਘੋਸ਼ ਰਚਿਤ ਬੁੱਧ ਚਰਿੱਤਰ (ਸਰਗ 11/2) ਸ਼ਲੋਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਵੰਸ਼ ਹਰਿਅਕ ਹੈ। ਆਵਸ਼ਕ ਹਰੀ ਭਦਰੀ ਵਿਰਤੀ (ਪੰਨਾ 677) ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਵਾਹਿਰ ਕੂਲ ਹੈ।
ਜੈਨ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਨਾਂ ਹਨ : (1) ਭੰਭਾਰ (2) ਸ਼੍ਰੇਣਿਕ ਬੁੱਧ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਨਾਂ ਇਹ ਹਨ : (1) ਸ਼੍ਰੇਣੀਕ (2) ਬਿਵੰਸਾਰ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਅਜਾਤਸਤਰੂ, ਵਿਧੀਰ, ਕਿਹਾ
479
