________________
(6) ਮਨ ਪਰਿਆਪਤੀ : ਜਿਸ ਸ਼ਕਤੀ ਰਾਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਮਨ ਦੀ ਉੱਤਪਤੀ ਯੋਗ ਪੁਦਗਲਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨ ਦਾ ਰੂਪ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸੇ ਪੁਦਰਾਲਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਮਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮਨ ਪਰਿਆਪਤੀ ਹੈ।
ਛੇ ਪਰਿਆਪਤੀ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਆਹਾਰ ਪਰਿਆਪਤੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆਂ ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਪੰਜਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਹੂਰਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
| ਨਾਰਕੀ, ਮਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਮਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਯੂਰਾਲੀਆਂ ਜੋੜੇ ਇਸਤਰੀ-ਪੁਰਸ਼ਾਂ) ਦੇ ਛੇ ਹੀ ਪਰਿਆਪਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪਰਿਆਪਤੀਆਂ (ਮਨ ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਛੱਡ ਕੇ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਨੁਕਸ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਅਤੇ ਮਨ ਰਹਿਤ ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿਚ ਪੰਜ ਪਰਿਆਪਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੁਕਤ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪਰਿਆਪਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ।
ਜਿਸ ਜੀਵ ਦੀਆਂ ਜਿੰਨੀਆਂ ਪਰਿਆਪਤੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਣ ਦਾ ਨਾਉਂ ਪਰਿਆਪਤ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਅਪਰਿਆਪਤ ਹੈ।
ਗਾਥਾ 104
ਪਨਕ ਦਾ ਅਰਥ ਪਾਣੀ ਤੇ ਜੰਮੀਂ ਕਾਈ (ਹਰਿਆਈ ਹੈ।
ਸੰਭੋਗ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਸਮੁਛਮ ਅਖਵਾਉਂਦੇ
467
